Szanowni Państwo – TAK – możecie ją zatrudnić – oczywiście podkreślam, iż o tym, czy na danym konkretnym stanowisku będzie mogła pracować osoba z niepełnosprawnością np. osoba w stopniu znacznym ze schorzeniami 10-N o 02-P, zawsze powinien zadecydować lekarz medycyny pracy.

Wskazuję, że w prawie polskim w odniesieniu do osób z niepełnosprawnościami nie ma zakazu pracy ani nakazu pracy w określonych warunkach tj. czy osoba może zostać zatrudniona tylko na tzw. otwartym rynku czy tylko na tzw. chronionym.

Art. 65. 1. Konstytucji RP stanowi wprost że każdemu zapewnia się wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy. Wyjątki od tej zasady określić może jedynie ustawa. Natomiast zgodnie z Konwencją ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych, która przyjęta została przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych 13 grudnia 2006 roku, a rząd Polski podpisał ją 20 marca 2007 r. i ratyfikowana została 6 września 2012 r., w artykule 27 Praca i zatrudnienie, jest stwierdzone, że Państwa Strony uznają prawo osób niepełnosprawnych do pracy, na zasadzie równości z innymi osobami; obejmuje to prawo do możliwości zarabiania na życie poprzez pracę swobodnie wybraną lub przyjętą na rynku pracy oraz w otwartym, integracyjnym i dostępnym dla osób niepełnosprawnych środowisku pracy. Państwa Strony będą chronić i popierać realizację prawa do pracy, również tych osób, które staną się niepełnosprawne w okresie zatrudnienia, poprzez podjęcie odpowiednich kroków, w tym na drodze ustawodawczej.

Również ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy w art. 10. § 1. stanowi, że każdy ma prawo do swobodnie wybranej pracy. Warto zauważyć jednocześnie, że Kodeks pracy nie reguluje w jakiś szczególny sposób podejmowania zatrudnienia przez osoby z niepełnosprawnością, gdyż jego przepisy w całej rozciągłości mają zastosowanie do pracowników będących osobami z niepełnosprawnością.

Szczególne uregulowania dotyczące kwestii podejmowania zatrudnienia przez osoby z niepełnosprawnością zawiera natomiast Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.

Zgodnie z art. 4 ust. 5 ww. ustawy, zaliczenie osoby do znacznego albo umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie wyklucza możliwości zatrudnienia tej osoby u pracodawcy niezapewniającego warunków pracy chronionej, w przypadkach:

– przystosowania przez pracodawcę stanowiska pracy do potrzeb osoby niepełnosprawnej lub zatrudnienia jej w formie pracy zdalnej (od 7.04.2023 r. wcześniej była to telepraca)

Zapisy tego artykułu tworzą więc generalną zasadę, zgodnie z którą osoby z orzeczeniem o lekkim stopniu niepełnosprawności mają pełną swobodę w podejmowaniu zatrudnienia na rynku pracy. Osoby z umiarkowanym lub ze znacznym stopniem niepełnosprawności bez żadnych ograniczeń mogą podjąć pracę na chronionym rynku pracy. Aby osoba z umiarkowanym lub ze znacznym stopniem niepełnosprawności mogła podjąć pracę na tzw. otwartym rynku pracy, wystarczy tylko, aby pracodawca przystosował stanowisko pracy do potrzeb osoby niepełnosprawnej lub zatrudnił ją w formie pracy zdalnej. Jednakże kwestia dostosowania stanowiska pracy – powinna wypłynąć od samej osoby niepełnosprawnej.

Z powołanych powyżej przepisów wynika więc wprost, iż nie ma zakazu pracy dla osób z niepełnosprawnością. Zapisy znajdujące się w orzeczeniach o niepełnosprawności typu: NIE DOTYCZY, ŻADNA PRACA, NIEZDOLNY DO PRACY, WARUNKI PRACY CHRONIONEJ, ZAKŁAD PRACY CHRONIONEJ – są to jedynie wskazania dotyczące odpowiedniego zatrudnienia uwzględniającego psychofizyczne możliwości danej osoby (zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności, wydanym na podstawie art. 6c ust. 9 Ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych).

Nawet osoby z orzeczoną całkowitą niezdolnością do pracy i niezdolnością do samodzielnej egzystencji lub niezdolnością do samodzielnej egzystencji (także wydane te przed 30 lipca 2007 r.) – mogą pracować i pracodawca to ich orzeczenie przekłada na stopień znaczny.

Czy na rencie można pracować? ZUS wyjaśnia

Osoby, które pobierają rentę z tytułu niezdolności do pracy, mogą podejmować pracę zarobkową, nawet jeśli mają orzeczoną całkowitą niezdolność do pracy. Muszą jedynie pamiętać o obowiązujących progach przychodu, które powodują zmniejszenie bądź zawieszenie wypłaty świadczenia – przypomina ZUS.

– Orzeczona przez lekarza orzecznika lub komisję lekarską całkowita niezdolność do pracy nie oznacza zakazu wykonywania zatrudnienia. Żaden przepis zarówno na gruncie ustawy o emeryturach i rentach z FUS, jak i ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, nie zabrania osobom pobierającym rentę z ZUS wykonywania pracy zarobkowej. Jednak chcąc pobierać świadczenie w pełnej wysokości, należy przestrzegać limitów przychodów, które zmieniają się co trzy miesiące – informuje rzecznik prasowy ZUS.

– Aby nie narazić się na zmniejszenie świadczenia, rencista może osiągać przychody z działalności objętej obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym w wysokości 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Wyjaśnia, że przekroczenie przychodu stanowiącego 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, jednak nie większego niż 130 proc. tego wynagrodzenia, spowoduje obniżenie renty o kwotę przekroczenia, nie więcej jednak niż o kwotę maksymalnego zmniejszenia. W przypadku renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy jest to kwota 794,35 zł, a w przypadku renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy 595,80 zł. Kwoty te obowiązują od marca 2023 r. do końca lutego 2024 r.

Opracowanie: Edyta Sieradzka