PREZES
URZĘDU OCHRONY
KONKURENCJI I KONSUMENTÓW
TOMASZ CHRÓSTNY
Warszawa, 7 listopada 2023 r.
DMP-4.52.10.2023
Pani Gabriela Morawska-Stanecka
Wicemarszałek Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej
Szanowna Pani Marszałek,

w odpowiedzi na pismo (znak: BPS/043-66-2296/23), przekazujące oświadczenie złożone
przez senatora Andrzeja Kobiaka podczas 66. posiedzenia Senatu RP w dniu 30 sierpnia
2023 r., a także w nawiązaniu do oświadczenia tegoż senatora złożonego na 49. posiedzeniu
Senatu RP w dniu 27 września 2022 r. oraz pisma Prezesa UOKiK z dnia 4 listopada 2022 r.
(znak: DMP-4.52.19.2022), pragnę przedstawić następujące wyjaśnienia.
Na wstępie chciałbym zaznaczyć, że UOKiK nie jest właściwy do oceny prawidłowości
stosowania przepisów rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia
2007 r. w sprawie zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych1, ustawy
z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych2 oraz ustawy z dnia 19 grudnia 2007 r. – Ordynacja podatkowa
odnoszących się do katalogu i dopuszczalności wydatków ze środków ZFRON oraz właściwego
w tym zakresie postępowania administracyjnego i kontrolnego. Nie mogę zatem ostatecznie
przesądzić, jaką moc prawną ma sprawozdanie z audytu urzędników Krajowej Administracji
Skarbowej, (KAS) a w konsekwencji, czy może być ono samoistną podstawą do skorygowania
zaświadczenia o pomocy de minimis, czy stanowi tylko jeden z dowodów w postępowaniu
administracyjnym i nie rozstrzyga o istocie sprawy.

W kontekście natomiast przepisów o pomocy publicznej pragnę zauważyć, że zgodnie z art. 5
ust. 3 i 3a ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy
publicznej24, podmioty udzielające pomocy wydają beneficjentowi pomocy zaświadczenie
stwierdzające, że udzielona pomoc jest pomocą de minimis. W przypadku natomiast, gdy
wartość faktycznie udzielonej pomocy de minimis jest inna niż wartość pomocy wskazana
w wydanym zaświadczeniu, podmiot udzielający pomocy w terminie 14 dni od stwierdzenia
tego faktu wydaje nowe zaświadczenie, w którym wskazuje właściwą wartość pomocy oraz
stwierdza utratę ważności poprzedniego zaświadczenia. Zaświadczenie to ma charakter
deklaratoryjny – jest wydawane z urzędu w celu potwierdzenia zaistnienia określonego stanu
prawnego, nie stanowi natomiast podstawy udzielenia tej pomocy.

Przepisy rozporządzenia o ZFRON modyfikują nieznacznie rolę zaświadczenia o pomocy
de minimis, co wynika ze specyfiki postępowania w tym zakresie – przedsiębiorca najpierw
samodzielnie dokonuje wydatku ze środków ZFRON (dzień dokonania wydatku należy uznać
za dzień udzielenia pomocy), a dopiero później następuje weryfikacja prawidłowości jego
poniesienia, także w kontekście spełniania warunków dopuszczalności pomocy de minimis.
Oddaje to brzmienie § 9 ust. 1, 2 i 3 rozporządzenia o ZFRON, zgodnie z którym warunkiem
uznania pomocy jako pomocy de minimis jest uzyskanie zaświadczenia wydanego
przedsiębiorcy przez organ podatkowy, podmiot uprawniony do pobierania opłat na
podstawie odrębnych przepisów lub inny podmiot udzielający pomocy. W celu uzyskania
zaświadczenia przedsiębiorca przedstawia informację o dokonaniu wydatku ze środków
ZFRON (wraz z zaświadczeniami lub oświadczeniami i innymi informacjami przedstawianymi
przy ubieganiu się o pomoc de minimis) w ciągu 30 dni od dnia jego dokonania.

Organ wystawiający zaświadczenie o pomocy de minimis ma, co do zasady, możliwość
precyzyjnego dokonania oceny dopuszczalności udzielenia pomocy w konkretnym przypadku.
Jednakże, jeżeli na skutek np. przeprowadzonej później kontroli organ wyższego stopnia
zakwestionuje wydatek z konta ZFRON (w konsekwencji czego pracodawca będzie
zobowiązany do zwrotu nieprawidłowo wydatkowanych środków), kwota udzielonej pomocy
de minimis zmienia się, co stanowi podstawę do skorygowania zaświadczenia o pomocy
de minimis do kwoty 0 euro.

W odniesieniu do charakteru i mocy wiążącej audytu KAS w procesie kontroli wydatkowania
środków z ZFRON należy zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 33 ust. 6 ustawy o rehabilitacji,
ocena prawidłowości realizacji przepisów o wydatkowaniu środków ze środków ZFRON jest
wykonywana przez właściwego miejscowo dyrektora izby administracji skarbowej, na
zasadach określonych w Dziale V rozdziału 2 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej
Administracji Skarbowej.

Z przepisów tych wynika, że z przeprowadzonego audytu sporządza się sprawozdanie, które może być przekazane właściwym organom lub
dysponentom części budżetowych oraz podmiotom sprawującym nadzór lub kontrolę nad
działalnością audytowanego.

Podmioty te są zobowiązane, w terminie 3 miesięcy od dnia
doręczenia sprawozdania, zawiadomić właściwy organ o sposobie wykorzystania informacji
z audytu lub też o przyczynach jego niewykorzystania.

Z przepisów ustawy o KAS nie wynika zatem obowiązek wzięcia pod uwagę informacji z audytu – organ, któremu sprawozdanie
zostało przekazane, sam podejmuje decyzję o ich ewentualnym wykorzystaniu.

 Wydaje się więc, że można zgodzić się ze stwierdzeniem zawartym w oświadczeniu Pana senatora
Andrzeja Kobiaka, że sprawozdanie z audytu nie stanowi dokumentu wiążącego, który
mógłby być wystarczającą podstawą do podjęcia decyzji o uznaniu wydatku za
nieuprawniony. Dopiero wszczęte postępowanie podatkowe może doprowadzić do wiążącej
decyzji o niezgodnym z przepisami przeznaczeniem środków z ZFRON. Pragnę jednakże
podkreślić, że UOKiK nie jest właściwy do interpretowania przepisów o KAS.

Chciałbym dodatkowo wskazać, że w przypadku zwrotu pomocy nienależnej lub przyznanej
niezgodnie z prawem, choć nie wynika to bezpośrednio z przepisów ustawy o pomocy
publicznej, zaświadczenie o pomocy de minimis powinno zostać skorygowane do kwoty
0,00 zł najwcześniej w dniu, w którym nastąpi zwrot środków przez beneficjenta.

Należy bowiem przyjąć, że do momentu zwrotu środków stanowiły one przysporzenie, którym
beneficjent mógł dysponować. Pragnę przy tym zauważyć, że jeżeli udzielona pomoc
de minimis nie mieści się w okresie trzech ostatnich lat podatkowych (upłynęły więcej niż
trzy lata od jej udzielenia), nie ma potrzeby korygowania zaświadczenia, ponieważ nie ma
to wpływu na dopuszczalny limit pomocy de minimis danego przedsiębiorcy.
Z poważaniem,
Tomasz Chróstny
Prezes
Urzędu Ochrony Konkurencji i
Konsumentów
/podpisano elektronicznie/
5 Dz. U. z 2023 r. poz. 615, dalej: ustawa o KAS.

 

Do pobrania: 

Pytanie Senatora Andrzeja Kobiaka do UOKiK z 30.08.2023 r. dot. zaświadczeń o pomocy de minimis 10_066_003_osw-2

Odpowiedź UOKiK – Korygowanie zaświadczeń de minimsi 7.11.2023 r. – 10_066_2296_1_odp

 

Zespół SIERADZKA-PEFRON