Opracowanie Ekspertów – Edyta Sieradzka – Ekspert FPP ds. zatrudniania osób z niepełnosprawnościami w Polsce

Czy na podstawie sprawozdania z audytu KAS, gdzie wskazano, że konkretny wydatek z ZFRON został dokonany nieprawidłowo, organ może unieważnić
poprzednio wydane zaświadczenie o pomocy de minimis i wydać nowe zaświadczenie, z „korektą” do kwoty 0,00 zł?

 Stan prawny:

Zgodnie z art. 5 ust. 3 ustawy o pomocy publicznej organ udzielający pomocy de minimis ma obowiązek wystawić beneficjentowi zaświadczenie potwierdzające wartość i charakter udzielonej pomocy. Przedmiotowe zaświadczenie sporządzane jest z urzędu, a wartość udzielonej pomocy de minimis, jaką określa ten dokument, odnosi się do całej pomocy udzielonej w konkretnym przypadku. Zaświadczenie odzwierciedla zatem wartość pomocy, co do której beneficjent nabył prawo na podstawie umowy lub na innej podstawie prawnej.
Tymczasem zgodnie z art. 5 ust. 3a ustawy o pomocy publicznej w przypadku, gdy wartość faktycznie udzielonej pomocy de minimis jest inna niż wartość pomocy wskazana w wydanym zaświadczeniu, podmiot udzielający pomocy w terminie 14 dni od dnia stwierdzenia tego faktu wydaje nowe zaświadczenie, w którym wskazuje właściwą wartość pomocy oraz stwierdza utratę ważności poprzedniego zaświadczenia.

Stan faktyczny, którego dotyczy pytanie, wygląda następująco: pracodawca uzyskał ważne zaświadczenie o pomocy de minimis na wydatek dokonany ze środków ZFRON. Kilka lat później ma miejsce audyt urzędników Krajowej Administracji Skarbowej. W sprawozdaniu z tego audytu wskazano, że wydatek został dokonany nieprawidłowo. Kopia sprawozdania z audytu zostaje przesłana do PFRON oraz organu, który wydał zaświadczenie o pomocy de minimis.

Na to pytanie odpowiedzi udzielił Pan Tomasz Chróstny Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w odpowiedzi na pismo z dnia 3 października 2022 roku, zawierające prośbę o interpretację przepisów w zakresie udzielania pomocy de minimis.

W odpowiedzi na pismo z dnia 3 października, zawierające prośbę o interpretację przepisów w zakresie udzielania pomocy de minimis, przesyłam następujące wyjaśnienia.

Ww. pismo dotyczy korygowania zaświadczeń o pomocy de minimis w sytuacji nieprawidłowego rozstrzygnięcia organu podatkowego, co do możliwości udzielenia pomocy – błędne uznanie poniesionego przez beneficjenta wydatku jako możliwego do objęcia pomocą. W wyniku przeprowadzonego, po kilku latach od dnia udzielenia pomocy audytu KAS uznano, że pomoc beneficjentowi się nie należała. Wymieniony w oświadczeniu senatorskim art. 5 ust 3 i 3a ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej definiuje istotę zaświadczenia (akt wydawany z urzędu potwierdzający zaistnienie określonego stanu prawnego) oraz określa tryb postępowania w sytuacji zmiany stanu faktycznego wpływającego na zmianę wartości udzielonej pomocy (np. nieskorzystania przez beneficjenta w całości z pomocy). Nie przewiduje zatem sytuacji wydania zaświadczenia w przypadku niespełnienia przez przedsiębiorcę ubiegającego się o pomoc warunków jej udzielenia skutkującego odmową (zaświadczenia z kwotą 0). W celu ustalenia sposobu postępowania w omawianej sytuacji, należy brać pod uwagę art. 217 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego oraz praktykę orzeczniczą.

Zgodnie z postanowieniem NSA (2), w przypadku zmiany faktów lub stanu prawnego, zaświadczenie staje się samoistnie nieaktualne, bez potrzeby wydawania nowego zaświadczenia, unieważniającego poprzednio wydane.
W myśl tej zasady, wydanie kolejnego zaświadczenia, przy braku czynności wywołującej bezpośrednie skutki prawne, byłoby bezprzedmiotowe.

Przeprowadzony przez KAS audyt w organie podatkowym wykazał błąd dotyczący nieprawidłowego zakwalifikowania poniesionego przed przedsiębiorcę wydatku jako uprawniającego go do skorzystania z pomocy publicznej. Tym samym, na podstawie wyniku audytu podważona została możliwość udzielenia pomocy, a tym samym prawidłowość wystawionego zaświadczenia. Jako że pomoc beneficjentowi została już udzielona (w formie ulgi w podatku), konieczny jest jej całkowity zwrot wraz z odsetkami w drodze egzekucji.

Niezbędne jest także poinformowanie beneficjenta o uznaniu wydanego uprzednio zaświadczenia o udzielonej pomocy de minimis za niebyłe oraz polecenie nieposługiwania się nim w innych postępowaniach administracyjnych, np. podczas ubiegania się o udzielenie kolejnej pomocy de minimis.

Należy również zaznaczyć, iż sprawozdanie o udzielonej pomocy przedstawione Prezesowi UOKiK na podstawie art. 32 ust. 1 ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej powinno zostać usunięte dopiero po zwrocie środków do organu podatkowego. Do momentu zwrotu, ww. środki powinny bowiem obniżać dostępny limit pomocy de minimis (w okresie 3 następujących lat kalendarzowych). Praktyka ta ma na celu zagwarantowanie realizacji ujętych w przepisach unijnych obowiązków w zakresie prawidłowego monitorowania wartości udzielonej pomocy zapewniającego udzielanie wyłącznie takiej pomocy, która jest zgodna z rynkiem wewnętrznym U

Opracowanie: Edyta Sieradzka – 31.07.2023 r.