BON-I.42305.9.2022.LK                        Warszawa, /elektroniczny znacznik czasu/

Pani

Edyta Sieradzka

Dotyczy: [szczególnych schorzeń we wskaźniku obniżającym wpłaty na PFRON]

Szanowna Pani,

Odpowiadając na pismo z dnia 16 maja 2022 r. (/001/001/2022.0S.16), Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych informuje, że:

Wystąpienie szczególnych schorzeń ustalanych dla celów określonych w art. 21 ust. 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2021 r. poz. 573, z późn. zm.) – dalej jako u.r.o.n., może zostać udokumentowane: orzeczeniem potwierdzającym niepełnosprawność w rozumieniu u.r.o.n., innym orzeczeniem, wyrokiem lub zaświadczeniem lekarza specjalisty (zob. wyrok WSA w Warszawie z dnia 3 listopada 2009 r., III SA/Wa 718/09).

Orzeczenie, wyrok lub zaświadczenie muszą ma potwierdzać prawo pracodawcy do obniżenia wpłat na PFRON na podstawie art. 21 ust.  4 u.r.o.n.

Dlatego musi z nich wynikać, że potwierdzane schorzenie należy do katalogu określonego w § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 września 1998 r. w sprawie rodzajów schorzeń uzasadniających obniżenie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych oraz sposobu jego obniżania (Dz.U. Nr 124, poz. 820) – dalej jako r.s.

Jednak nie ma potrzeby wskazywania, które ze schorzeń z katalogu z § 1 r.s. wystąpiło u pracownika. W większości przypadków jest to bowiem nieistotne z punktu widzenia sytuacji prawnej pracodawcy. Bez względu na to, czy dana osoba jest np. głucha, czy ma tetraplegię – zaświadczenie uprawni jej pracodawcę do takiego samego obniżenia wskaźnika. Z punktu widzenia tego uprawnienia wskazywanie konkretnego schorzenia w zaświadczeniu jest informacją nadmiarową oraz nieuzasadnienie ingerującą w prawo do prywatności pracownika.

Pracodawca ani organy administracji nie mają kompetencji ani merytorycznej zdolności do oceny, czy u pracownika dane schorzenie naprawdę wystąpiło ani do tego, czy dane schorzenie o danym symbolu ICD-10 na pewno należy do poszczególnych grup szczególnych schorzeń (np. przewlekłych chorób psychicznych). Należy wskazać, że wymaganie zbyt szczegółowych danych bez upoważnienia ustawowego – a nie jest takim żaden z przepisów u.r.o.n. – jest niedopuszczalne także dlatego, że prowadzi do bezpodstawnej i nieuzasadnionej ingerencji w sferę prywatności pracownika.

Jest to ważne, ponieważ zgodnie z art. 2b ust. 7 u.r.o.n. pracodawcy, podmioty i osoby realizujące zadania wynikające z ustawy przechowują dane osobowe wyłącznie przez okres nie dłuższy niż jest to niezbędne i w zakresie koniecznym do realizacji celów przetwarzania danych osobowych oraz dokonują przeglądu przydatności przetwarzania danych osobowych nie rzadziej niż co 5 lat. Zatem, skoro celem zbierania informacji z zaświadczenia jest korzystanie z uprawnienia z art. 21 ust. 4 u.r.o.n., a przepis nie różnicuje skutków dla rozliczenia wpłat ze względu na rodzaj schorzenia, to żądanie takich informacji przez pracodawcę, czy PFRON narusza art. 2b ust. 7 u.r.o.n.

Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych nie neguje, ze pracodawca ma obowiązek dostosować stanowisko pracy do potrzeb danej osoby w ramach wdrażania racjonalnych uprawnień. Należy jednak wskazać, że zakres dostosowania jest zawsze korelacją cech miejsca pracy jej organizacji i ograniczeń mogących w tych warunkach wynikać po stronie osoby niepełnosprawnej. Nie ma prostego przełożenia danego schorzenia u osoby niepełnosprawnej na dany rodzaj dostosowania stanowiska pracy. Schorzenie może występować w różnym nasileniu i nie musi nawet kolidować z pracą na danym stanowisku pracy.

Zawsze zakres dostosowania wymaga ustalenia z osobą niepełnosprawną jej potrzeb. Może być tak, że dostosowanie drogi na stanowisko pracy osoby korzystającej z wózka inwalidzkiego wymaga zamontowania pochylni tak, by mogła pokonać trzy schody przy wejściu do budynku. Wymaga to ustalenia z tą osobą. Zamontowanie pochylni o szerokości właściwej dla manualnych wózków inwalidzkich, podczas gdy osoba ta korzysta z wózka elektrycznego (szerszego) spowoduje – mimo nakładów pracodawcy –  brak możliwości skorzystania z  zamontowanej pochylni., a przez to droga do stanowiska  pozostanie niedostosowane (nadal będzie naruszać art. 23a i art. 28 ust. 1 pkt 2 u.r.o.n.).

Dlatego żądanie informacji o szczególnym schorzeniu nie ma podstawy prawnej ani praktycznej i nadal dla celów z art. 21 ust. 4 u.r.o.n. a i tak nie jest wystarczające dla prawidłowego zastosowania art. 23a u.r.o.n.

Optymalnym rozwiązaniem jest:

• przedstawienie pracodawcy lub przyszłemu pracodawcy zaświadczenia lekarza specjalisty o treści np.: „U p. XYZ (PESEL _________) stwierdzono co najmniej jedno ze schorzeń określonych w § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 września 1998 r. w sprawie rodzajów schorzeń uzasadniających obniżenie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych oraz sposobu jego obniżania (Dz.U. Nr 124, poz. 820)”.
• ustalenie z osobą niepełnosprawną jej potrzeb.

Z wyrazami szacunku

Agnieszka Ginel

Dyrektor

Biura Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych

/-kwalifikowany podpis elektroniczny-/

Do wiadomości i stosowania: PFRON

Podstawa prawna

1. 2b, art. 21 ust. 4, art. 23a ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2021 r. poz. 573, z późn. zm.)
2. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 września 1998 r. w sprawie rodzajów schorzeń uzasadniających obniżenie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych oraz sposobu jego obniżania (Dz.U. Nr 124, poz. 820)