Informacja w sprawie ustawy z dnia 26 kwietnia 2024 r. o zapewnianiu spełniania wymagań
dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze
Celem regulacji jest implementacja dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE)
2019/882 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie wymogów dostępności produktów i usług
(tzw. Europejski akt o dostępności, ang. European Accessibility Act, EAA), która zapewnia
większą dostępność niektórych produktów i usług w oparciu o wspólne dla wszystkich państw
członkowskich Unii Europejskiej wymagania dostępności dla osób z niepełnosprawnościami
oraz osób z ograniczeniami funkcjonalnymi.
Ustawa określa:
– wymagania dostępności produktów i usług dla wszystkich konsumentów,
szczególnie dla osób ze szczególnymi potrzebami, zwłaszcza dla osób z
niepełnosprawnościami,
– obowiązki podmiotów gospodarczych w zakresie zapewniania spełniania tych
wymagań,
– system, zasady i tryb sprawowania nadzoru rynku w zakresie zapewniania spełniania
wymagań dostępności produktów i usług.

W myśl przepisów ustawy pod pojęciem „dostępność” należy rozumieć właściwość
produktu albo usługi umożliwiającą korzystanie z nich zgodnie z ich przeznaczeniem przez
osoby ze szczególnymi potrzebami na zasadzie równości z innymi użytkownikami, która jest
osiągana przez zastosowanie projektowania uniwersalnego, a w przypadku braku takiej
możliwości przez zastosowanie racjonalnych usprawnień, o których mowa w art. 2 Konwencji
o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzonej w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r.
Dla określenia (zarówno) osób z niepełnosprawnościami oraz osób z ograniczeniami
funkcjonalnymi ustawa posługuje się pojęciem „osoby ze szczególnymi potrzebami”, które
zostało wprowadzone w ustawie z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze
szczególnymi potrzebami. Osoby ze szczególnymi potrzebami to takie, które ze względu na
swoje cechy zewnętrzne lub wewnętrzne albo ze względu na okoliczności, w których się
znajdują, muszą podjąć dodatkowe działania lub zastosować dodatkowe środki w celu
przezwyciężenia barier, aby uczestniczyć w różnych sferach życia na zasadzie równości z
innymi osobami.

Ustawa dotyczy produktów konsumenckich systemów sprzętu komputerowego
ogólnego przeznaczenia, systemów operacyjnych tego sprzętu, terminali płatniczych oraz
samoobsługowych (bankomatów, wpłatomatów, automatów biletowych, urządzeń do
odprawy, interaktywnych terminali), konsumenckich urządzeń końcowych z interaktywnymi
zdolnościami obliczeniowymi wykorzystywanych do oferowania lub świadczenia usług
telekomunikacyjnych oraz dostępu do audiowizualnych usług medialnych oraz czytników
książek elektronicznych.

Ustawa obejmuje swoim zakresem także usługi telekomunikacyjne (z wyjątkiem usług
transmisji wykorzystywanych do oferowania lub świadczenia usług komunikacji maszyna–
maszyna), dostępu do audiowizualnych usług medialnych, towarzyszące usługom
autobusowego i autokarowego transportu pasażerskiego, usługom wodnego transportu
pasażerskiego oraz usługom lotniczego i kolejowego transportu pasażerskiego, bankowości
detalicznej, rozpowszechniania książek elektronicznych oraz handlu elektronicznego.
W ustawie określono wymagania dostępności jakie muszą spełniać produkty i usługi.

Te wymagania obejmują m.in. udzielanie informacji o produkcie i jego użytkowaniu, interfejs
uwzględniający potrzebę funkcjonalności. Celem wprowadzenia tych wymagań będzie
stosowanie przez podmioty gospodarcze rozwiązań informacyjnych i technologicznych, które
umożliwią i ułatwią korzystanie ze wskazanych produktów przez osoby ze szczególnymi
potrzebami, a także zredukowanie wykluczenia społecznego.

Zgodnie z uchwalonymi przepisami ustawy producent będzie miał obowiązek dokonania oceny zgodności produktu z
wymaganiami dostępności na podstawie wewnętrznej kontroli produkcji oraz zapewnienia, że
produkty, które wprowadza do obrotu, spełniają wymagania dostępności. Producent
zobowiązany będzie do zapewniania funkcjonowania procedur pozwalających na utrzymanie
zgodności produktów w ramach produkcji seryjnej z wymaganiami dostępności oraz
umieszczania na produkcie, na opakowaniu produktu lub w dokumencie dołączonym do
produktu, nazwę typu, numer partii, numer serii lub inne informacje umożliwiające jego
identyfikację, a także swoje imię i nazwisko lub nazwę (firmę) oraz zarejestrowaną nazwę
handlową lub zarejestrowany znak towarowy, jeżeli je posiada, oraz swoje dane kontaktowe,
w tym wskazanie jednego punktu kontaktowego z producentem.

Do obowiązków producenta należeć będzie także dołączanie do produktu lub
udostępnianie publicznie instrukcji, ostrzeżenia, etykiety oraz informacji, o których mowa w
art. 7 ust. 1 ustawy. Jeżeli producent będzie miał wątpliwości co do spełniania wymagań
dostępności, zobowiązany będzie podjąć niezwłocznie działania naprawcze niezbędne do
zapewnienia zgodności produktu z tymi wymaganiami albo wycofać z obrotu produkt.
W przypadku importera ustawodawca określił m.in. obowiązek wprowadzenia do
obrotu wyłącznie produktów spełniających wymagania dostępności, zapewniania, że
producent wykonał swoje obowiązki, umieszczania na produkcie, jego opakowaniu lub w
dokumencie dołączonym do produktu imienia i nazwiska lub nazwy (firmy) oraz
zarejestrowanej nazwy handlowej lub zarejestrowany znak towarowy, jeżeli je posiada, oraz
swoje dane kontaktowe podane w języku polskim.

Do obowiązków dystrybutora należeć będzie sprawdzenie czy producent i importer
wykonali obowiązki określone w ustawie, czy umieszczono oznakowanie CE. Dystrybutor
będzie zobowiązany także do zapewniania odpowiednich warunków przechowywania i
transportu produktu, nieudostępniania na rynku produktu wobec, którego dystrybutor ma
wątpliwości w zakresie spełniania wymagań dostępności, poinformowania o tych
wątpliwościach producenta, importera i właściwy organ nadzoru.

Zgodnie z wolą ustawodawcy importera lub dystrybutora będzie traktowało się jak
producenta, jeżeli wprowadzą do obrotu produkt pod własną nazwą lub własnym znakiem
towarowym lub modyfikują produkt znajdujący się w obrocie w taki sposób, że może to mieć
wpływ na jego zgodność z wymaganiami dostępności.

W ustawie uregulowano również sytuację usługodawcy. Zgodnie z proponowanymi
przepisami usługodawca będzie zobowiązany do przeprowadzenia oceny zgodności usługi
z wymaganiami dostępności. Tym samym będzie on miał obowiązek w regulaminie
świadczenia usług lub innym równoważnym dokumencie podać do publicznej wiadomości w
formie pisemnej, w postaci papierowej lub elektronicznej oraz w sposób dostępny dla osób ze
szczególnymi potrzebami informacje o oferowanej i świadczonej usłudze, niezbędne do
korzystania z usługi, oraz o tym, w jaki sposób usługa spełnia wymagania dostępności.
Ponadto usługodawca będzie zobowiązany m.in. do udzielania informacji na temat procesu
oferowania lub świadczenia usługi i jego monitorowania w formie pisemnej, w postaci
papierowej lub elektronicznej oraz w sposób dostępny dla osób ze szczególnymi potrzebami,
przechowywania tych informacji przez cały okres, przez który usługa pozostaje w jego
ofercie, uwzględniania zmiany dotyczącej oferowania lub świadczenia usługi, zmiany
wymagań dostępności oraz zmiany w normach zharmonizowanych lub specyfikacjach
technicznych, na podstawie których deklaruje się zgodność usługi z wymaganiami
dostępności, a w przypadku gdy usługa nie spełnia wymagań dostępności, podejmowania
działania naprawczego niezbędnego do zapewniania zgodności usługi z tymi wymaganiami,
oraz niezwłocznie poinformowania właściwy organ nadzoru rynku, a także udzielania
informacji koniecznych do wykazania zgodności usługi z wymaganiami dostępności, w
formie pisemnej, w postaci papierowej lub elektronicznej, współpracowania z Prezesem
Zarządu PFRON lub właściwym organem nadzoru rynku w zakresie działań naprawczych
podejmowanych w celu zapewnienia zgodności usługi z wymaganiami dostępności.

Ustawodawca określił także w ustawie prawa konsumentów. Konsument będzie miał
prawo złożenia do podmiotu gospodarczego skargi na niezapewnianie spełniania wymagań
dostępności przez produkt albo usługę. Przedmiotową skargę będzie rozpatrywał importer,
producent, upoważniony przedstawiciel albo usługodawca. Natomiast, jeżeli skarga została
złożona do dystrybutora, będzie on zobowiązany do niezwłocznego przekazania tej skargi do
rozpatrzenia podmiotowi gospodarczemu, który przekazał mu produkt do udostępnienia na
rynku, i powiadomienia o tym konsumenta.

W ustawie uregulowano również nowe uprawnienia i obowiązki ministra właściwego
do spraw rozwoju regionalnego w zakresie dostępności produktów i usług. Do tych uprawnień
i obowiązków należy inicjowanie zmian przepisów prawnych, opiniowanie projektów
programów i sprawozdania, współpraca z innymi organami, Prezesem Zarządu Państwowego
Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Pełnomocnikiem Rządu do Spraw Osób
Niepełnosprawnych, jednostkami samorządu terytorialnego oraz innymi podmiotami
działającymi na rzecz zwiększania dostępności produktów i usług, prowadzenie i
koordynowanie działań informacyjno-promocyjnych, inicjowanie i organizowanie badań
naukowych oraz działań zmierzających do poprawy świadomości społecznej, promowanie
współpracy między organizacjami zrzeszającymi podmioty gospodarcze a organizacjami
pozarządowymi, a także opracowywanie wytycznych i zapewnianie narzędzia ułatwiającego
mikroprzedsiębiorcom zapewnianie dostępności produktów i usług.

Zgodnie z uchwalonymi przepisami system nadzoru rynku obejmować będzie kontrolę
w zakresie spełniania wymagań dostępności przez wprowadzone do obrotu produkty i
oferowane lub świadczone usługi oraz w zakresie wykonywania przez podmioty gospodarcze
obowiązków określonych w ustawie, kontrolę, o której mowa w art. 25 ust. 3 rozporządzenia
Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1020 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie
nadzoru rynku i zgodności produktów oraz zmieniającego dyrektywę 2004/42/WE oraz
rozporządzenia (WE) nr 765/2008 i (UE) nr 305/2011 (Dz. Urz. UE L 169 z 25.06.2019, str.
1, z późn. zm.), oraz postępowania w sprawie spełniania wymagań dostępności przez
wprowadzone do obrotu produkty i oferowane lub świadczone usługi oraz w sprawie
wykonywania przez podmioty gospodarcze obowiązków.

System nadzoru będzie tworzył Prezes Zarządu PFRON, organy nadzoru rynku (Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej,
minister właściwy do spraw informatyzacji, Rzecznik Finansowy, wojewódzcy inspektorzy
transportu drogowego, Prezes Urzędu Transportu Kolejowego, jest Prezes Urzędu Lotnictwa
Cywilnego, dyrektorzy urzędów morskich w zakresie transportu morskiego i Dyrektor Urzędu
Żeglugi Śródlądowej w Bydgoszczy w zakresie transportu wodnego śródlądowego) oraz
organy celne.
W rozdziale szóstym ustawy ustawodawca uregulował kwestie administracyjnych kar
pieniężnych, które nakładać będzie Prezes Zarządu PFRON lub organ nadzoru rynku na
podmioty gospodarcze niewykonujące obowiązków wynikających z ustawy. Kary te będą
nakładane na podmioty gospodarcze w formie decyzji, w kwocie do dziesięciokrotnego
przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej za rok poprzedzający,
ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym
Rzeczpospolitej Polskiej „Monitor Polski” na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Należy zaznaczyć, że kary nie mogą być większe niż
10% obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary, ustalonego
według stanu na dzień wydania decyzji. Podmiot gospodarczy będzie zobowiązany do
uiszczenia kary pieniężnej w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja o nałożeniu kary
pieniężnej stała się ostateczna, na rachunek bankowy Funduszu Dostępności. Egzekucja kar
pieniężnych będzie wykonywana w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w
administracji, w zakresie egzekucji należności pieniężnych. Środki finansowe pochodzące z
kar pieniężnych będą stanowiły przychód Funduszu Dostępności.

Ustawodawca zamieścił w ustawie szereg przepisów zmieniających – 10 ustaw.
Ustawodawca podjął się nowelizacji następujących ustaw: ustawę z dnia 21 marca 1991 r. o
obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej, ustawę z dnia 21
grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej, ustawę z dnia 6 września 2001 r. o transporcie
drogowym, ustawę z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze, ustawę z dnia 28 marca 2003 r. o
transporcie kolejowym, ustawę z dnia 16 lipca 2004 r. – Prawo telekomunikacyjne, ustawę z
dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych, ustawę z dnia 22 listopada 2013 r. o systemie
powiadamiania ratunkowego, ustawę z dnia 5 sierpnia 2015 r. o rozpatrywaniu reklamacji
przez podmioty rynku finansowego, o Rzeczniku Finansowym i o Funduszu Edukacji
Finansowej oraz ustawę z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze
szczególnymi potrzebami.
Nowelizacje poszczególnych ustaw wynikają z konieczności nadania nowych
kompetencji i zadań organom nadzoru. Ponadto nowelizacja ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o
zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami wprowadza możliwość
zasilania Funduszu Dostępności wpływami z kar pieniężnych.

Ustawa co do zasady ma wejść w życie z dniem 28 czerwca 2025 r.

źródło: https://www.prezydent.pl/prawo/ustawy-podpisane/ustawy-podpisane-w-m2024-r,85349