Fundusz rehabilitacji nie służy finansowaniu wydatków na spa- w szczególności kiedy tworzony na ten wydatek jest IPR.

Przeznaczenie pieniędzy z zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (ZFRON) na rozbudowę strefy relaksu w hotelu nie może zostać uznane za działanie mające na celu wyposażenie stanowiska pracy osób niepełnosprawnych.

Tak wynika z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA), do którego trafiła skarga kasacyjna dotycząca wykorzystania środków ZFRON.

W zaskarżonym wyroku WSA dokonał takiej oceny opierając się na niepodważonym stanie faktycznym sprawy. Sąd prawidłowo uznał, że wydatkowanie środków z funduszu rehabilitacji na rozbudowę strefy relaksu obejmującej budowę basenu, dwóch gabinetów masażu, sauny suchej i mokrej, szatni damskiej i męskiej, trzech toalet, tarasu oraz budynku strefy relaksu, tj. na zakupienie przez spółkę kafelek, które miały być przeznaczone do wyłożenia prysznica przy saunie suchej, nie spełnia wymogów dla przyznania pomocy. Trudno uznać za błędne stanowisko, że zakup wynikający z przedłożonych faktur, był przeznaczony na utworzenie dwóch nowych stanowisk pracy dla osób z niepełnosprawnością, nawet jeśli miały być one zatrudnione w strefie. To, że osoby niepełnosprawne pracowałyby tam nie oznacza jeszcze, że zakup kafelek był przeznaczony na wyposażenie stanowiska pracy oraz przystosowanie jego otoczenia do potrzeb osób niepełnosprawnych. Mając na względzie cel (rozbudowa strefy relaksu hotelu), zakup ten nijak miał się do utworzenia bazy wypoczynkowej dla pracowników niepełnosprawnych, nawet jeśli osoby tam pracujące miałyby możliwość bezpłatnego korzystania. Nawet jeśli, jak stwierdza spółka, w sprawie nie chodzi o konieczność utworzenia bazy rehabilitacyjnej dla niepełnosprawnych pracowników (§ 2 ust. 1 pkt 12 lit. e rozporządzenia), to biorąc pod uwagę cel nałożony ustawą o rehabilitacji, wydatki te organ, a za nim WSA ocenili prawidłowo. Rozbudowa strefy relaksu hotelu nie miała na celu ułatwienia osobom niepełnosprawnym uzyskania i utrzymania odpowiedniego zatrudnienia i awansu zawodowego, czy umożliwienia im uczestnictwa w życiu społecznym, na co słusznie zwrócił uwagę Sąd. Spółka nie ma racji wskazując, że sam fakt umożliwienia osobie niepełnosprawnej pracy (utworzenie stanowisk pracy) jest wystarczającym dla uznania wydatku ze środków funduszu rehabilitacji, gdyż wymagałoby to innego zapisu prawnego. Wskazywane wydatki, aby mogły uzasadniać pomoc musiałyby być przeznaczone czy to na wyposażenie stanowiska pracy oraz przystosowanie jego otoczenia do potrzeb osób niepełnosprawnych (§ 2 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy) czy tworzenie, modernizację, remont, rozbudowę i utrzymanie bazy wypoczynkowej (§ 2 ust. 1 pkt 3 lit. c) ustawy), mieszczące się w pojmowaniu finansowania rehabilitacji. WSA słusznie uznał, że przedstawione wydatki nie wypełniły tych wymogów.

III FSK 1427/22 – Wyrok

 

Data orzeczenia 2023-08-18
Data wpływu 2022-11-24
Sąd Naczelny Sąd Administracyjny
Sędziowie Mirella Łent

Sławomir Presnarowicz /przewodniczący sprawozdawca/

Stanisław Bogucki

Symbol z opisem 6119 Inne o symbolu podstawowym 611
Hasła tematyczne Inne
Sygn. powiązane I SA/Go 222/22
Skarżony organ Dyrektor Izby Administracji Skarbowej
Treść wyniku Oddalono skargę kasacyjną
Powołane przepisy Dz.U. 2021 nr 0 poz 573; art. 33 ust. 4; Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych – t.j.
Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący – Sędzia NSA Sławomir Presnarowicz (sprawozdawca), Sędzia NSA Stanisław Bogucki, Sędzia WSA (del.) Mirella Łent, , po rozpoznaniu w dniu 18 sierpnia 2023 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej P. E. P., M. P. sp.j. z siedzibą w Z. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 31 sierpnia 2022 r., sygn. akt I SA/Go 222/22 w sprawie ze skargi P. E. P., M. P.sp.j. z siedzibą w Z. na postanowienie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Zielonej Górze z dnia 11 kwietnia 2022 r., nr 0801-IEW.4071.5.2022.2 UNP: 0801-22-020102 w przedmiocie odmowy wydania zaświadczenia o pomocy de minimis 1) oddala skargę kasacyjną, 2) zasądza od P. E. P., M. P. sp.j. z siedzibą w Z.na rzecz Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Zielonej Górze kwotę 360 (słownie: trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Zaskarżonym wyrokiem z 31 sierpnia 2022 r., sygn. akt I SA/Go 222/22, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim (dalej: “WSA”) oddalił skargę P. sp.j. z siedzibą w Z. (dalej: “spółka”), na postanowienie Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Zielonej Górze (dalej: “Dyrektor”) z dnia 11 kwietnia 2022 r. w przedmiocie odmowy wydania zaświadczenia o pomocy de minimis. Wymieniony wyrok, jak również inne przytoczone w niniejszym uzasadnieniu orzeczenia sądów administracyjnych, publikowane są na stronach internetowych Naczelnego Sądu Administracyjnego (www.nsa.orzeczenia.gov.pl).

W skardze kasacyjnej wywiedzionej od tego wyroku, spółka zrzekając się przeprowadzenia rozprawy, zaskarżyła go w całości wnosząc o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono, na podstawie art. 174 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r., poz. 2325 z późn. zm.; dalej jako: “p.p.s.a.”) naruszenie:

1) przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, tj.: art. 151 p.p.s.a., poprzez utrzymanie w mocy wadliwego rozstrzygnięcia organów i oddalenie skargi, w sytuacji, gdy w sprawie zachodziły podstawy do uchylenia zaskarżonego postanowienia, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) p.p.s.a.,

2) prawa materialnego, tj.:

– art. 33 ust. 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz. U. z 2021 r., po. 573 ze zm.; dalej jako: “ustawa o rehabilitacji”) w związku z przepisem § 2 ust. 1 pkt 1 lit. a) rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2007 r. w sprawie zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (Dz.U. Nr 245, poz. 1810 ze zm. – zwane dalej: “rozporządzeniem ZFRON”), poprzez jego błędne zastosowanie polegające na uznaniu, że utworzenie stanowiska pracy dla osoby niepełnosprawnej nie stanowi rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych w rozumieniu przepisów ustawy o rehabilitacji,

– art. 33 ust. 4 ustawy o rehabilitacji w związku z przepisem § 2 ust. 1 pkt 3 lit. e) rozporządzenia ZFRON, poprzez jego błędne zastosowanie polegające na uznaniu, że wydatki na utworzenie bazy wypoczynkowej dla osób niepełnosprawnych nie mogą dotyczyć infrastruktury już istniejącej i dostępnej dla innych osób, co zawęża interpretację powołanego przepisu w sposób niezgodny z jego treścią,

– art. 33 ust. 4 ustawy o rehabilitacji w związku z przepisem § 4a rozporządzenia ZFRON poprzez niewłaściwe jego zastosowania i uznanie, iż częściowe sfinansowanie wydatków ze środków ZFRON nie spełnia kryterium oszczędności i racjonalności,

– art. 33 ust. 4 ustawy o rehabilitacji § 2 ust. 1 pkt 12 rozporządzenia ZFRON, poprzez jego błędne zastosowanie polegające na uwzględnieniu kryteriów określonych w powołanym przepisie dla wydatków dokonywanych w ramach indywidualnych programów rehabilitacji w odniesieniu do wydatków dokonywanych na podstawie innych przepisów prawnych.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną, Dyrektor wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie kosztów zastępstwa według norm przepisanych.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie.

Naczelny Sąd Administracyjny, rozpoznając sprawę na posiedzeniu niejawnym (art. 182 § 2 p.p.s.a.), w granicach wyznaczonych jej zarzutami i wnioskami (art. 183 § 1 w zw. z art. 174 pkt 1 i 2 oraz art. 176 p.p.s.a.) stwierdził, że skarga kasacyjna podlega oddaleniu.

Zauważyć należy, że wobec spółki, Naczelny Sąd Administracyjny w tożsamym stanie faktycznym rozstrzygał w wyrokach, które również zapadły 18 sierpnia 2023 r., sygn. akt III FSK 1455/22, III FSK 1464/22, III FSK 1558/22. Orzekający w niniejszej sprawie Sąd podzielając stanowisko w nim wyrażone, w dalszej części uzasadnienia posłuży się przedstawioną tam argumentacją.

Ramy sporu zakreślono do błędnego zastosowania art. 33 ust. 4 ustawy o rehabilitacji, zgodnie z którym środki funduszu rehabilitacji są przeznaczane na finansowanie rehabilitacji zawodowej, społecznej i leczniczej, w tym na indywidualne programy rehabilitacji osób niepełnosprawnych opracowywane przez powołane przez pracodawców komisje rehabilitacyjne oraz ubezpieczenie osób niepełnosprawnych, zgodnie z zakładowym regulaminem wykorzystania tych środków. W przypadku niezgodnego z ust. 4 przeznaczenia środków funduszu rehabilitacji, zastosowanie znajdzie art. 33 ust. 4a ustawy. Stosownie do przywołanego w skardze kasacyjnej § 2 ust. 1 pkt 1 lit. a) i pkt 3 lit. c) rozporządzenia ZFRON środki funduszu rehabilitacji przeznacza się na wyposażenie stanowiska pracy oraz przystosowanie jego otoczenia do potrzeb osób niepełnosprawnych, w szczególności na: zakup, modernizację, remont maszyn i urządzeń, tworzenie, modernizację, remont, rozbudowę i utrzymanie bazy: wypoczynkowej. W sprawie należy podkreślić, że zakres wydatków ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, został sprowadzony przez ustawodawcę do takich działań jak, wyposażenie stanowiska pracy oraz przystosowanie jego otoczenia do potrzeb osób niepełnosprawnych, a tworzenie, modernizacja, remont, rozbudowa i utrzymanie nie dotyczy jakiejkolwiek bazy wypoczynkowej, ale bazy realizującej cele rehabilitacji.

Ocena zasadności zarzutu naruszenia art. 151 p.p.s.a. oraz art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) p.p.s.a. stanowi konsekwencję oceny naruszenia przywołanych wyżej przepisów prawa materialnego, gdyż oba to tzw. przepisy wynikowe. Oznacza to, że warunkiem ich zastosowania jest spełnienie hipotezy w postaci odpowiednio stwierdzenia czy niestwierdzenia przez sąd administracyjny naruszeń prawa przez organ administracji publicznej oraz podstaw do umorzenia postępowania administracyjnego. Naruszenie tego rodzaju przepisu prawa jest zawsze następstwem uchybienia innym przepisom i nie może być samoistną podstawą skargi kasacyjnej.

Przesłanka uznania danego wydatku, za spełniający wymagania zawarte w przywołanych przepisach prawa jest dopełnieniem ogólnego celu jakim jest rehabilitacja, nakierowana na osiągnięcie najwyższego poziomu funkcjonowania, jakości życia, integracji społecznej osób niepełnosprawnych, a rehabilitacja zawodowa nakierowana na ułatwienie osobom niepełnosprawnym uzyskania oraz utrzymania odpowiedniego zatrudnienia oraz awansu zawodowego i każdorazowo wymaga oceny konkretnych wydatków w kontekście, w jakim mają one zrealizować wskazane w ustawie cele. Jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 21 czerwca 2023 r., sygn. akt III FSK 649/22, zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o rehabilitacji, rehabilitacja osób niepełnosprawnych oznacza zespół działań, w szczególności organizacyjnych, leczniczych, psychologicznych, technicznych, szkoleniowych, edukacyjnych i społecznych, zmierzających do osiągnięcia, przy aktywnym uczestnictwie tych osób, możliwie najwyższego poziomu ich funkcjonowania, jakości życia i integracji społecznej. Z definicji tej wynika, że określony w niej zespół działań ma służyć osiągnięciu przez osoby niepełnosprawne możliwie najwyższego poziomu funkcjonowania, jakości życia i integracji społecznej. Przyjmuje się, że jednym z czynników, który ma wpływ na funkcjonowanie osoby niepełnosprawnej, według tych kryteriów, jest praca zarobkowa. Ażeby osoba niepełnosprawna mogła ją świadczyć, niejednokrotnie konieczne jest przystosowanie miejsca jej pełnienia lub dobór odpowiednich narzędzi. Wynika to nie tylko z doświadczenia życiowego, ale przede wszystkim z art. 8 ust. 1 i 2 ustawy o rehabilitacji, które stanowią o rehabilitacji zawodowej. Zgodnie z ust. 1 przywołanego przepisu, rehabilitacja zawodowa ma na celu ułatwienie osobie niepełnosprawnej uzyskania i utrzymania odpowiedniego zatrudnienia i awansu zawodowego przez umożliwienie jej korzystania z poradnictwa zawodowego, szkolenia zawodowego i pośrednictwa pracy. W przepisie tym mowa jest m.in. o ułatwieniu osobie niepełnosprawnej uzyskania i utrzymania odpowiedniego zatrudnienia. Do realizacji tego celu niezbędny jest w szczególności dobór odpowiedniego miejsca pracy i jego wyposażenie, a także określenie środków technicznych umożliwiających lub ułatwiających wykonywanie pracy, o czym stanowi ust. 2 pkt 4 i 5 art. 8 tej ustawy.

W zaskarżonym wyroku WSA dokonał takiej oceny opierając się na niepodważonym stanie faktycznym sprawy. Sąd prawidłowo uznał, że wydatkowanie środków z funduszu rehabilitacji na rozbudowę strefy relaksu obejmującej budowę basenu, dwóch gabinetów masażu, sauny suchej i mokrej, szatni damskiej i męskiej, trzech toalet, tarasu oraz budynku strefy relaksu, tj. na zakupienie przez spółkę kafelek, które miały być przeznaczone do wyłożenia prysznica przy saunie suchej, nie spełnia wymogów dla przyznania pomocy. Trudno uznać za błędne stanowisko, że zakup wynikający z przedłożonych faktur, był przeznaczony na utworzenie dwóch nowych stanowisk pracy dla osób z niepełnosprawnością, nawet jeśli miały być one zatrudnione w strefie. To, że osoby niepełnosprawne pracowałyby tam nie oznacza jeszcze, że zakup kafelek był przeznaczony na wyposażenie stanowiska pracy oraz przystosowanie jego otoczenia do potrzeb osób niepełnosprawnych. Mając na względzie cel (rozbudowa strefy relaksu hotelu), zakup ten nijak miał się do utworzenia bazy wypoczynkowej dla pracowników niepełnosprawnych, nawet jeśli osoby tam pracujące miałyby możliwość bezpłatnego korzystania. Nawet jeśli, jak stwierdza spółka, w sprawie nie chodzi o konieczność utworzenia bazy rehabilitacyjnej dla niepełnosprawnych pracowników (§ 2 ust. 1 pkt 12 lit. e rozporządzenia), to biorąc pod uwagę cel nałożony ustawą o rehabilitacji, wydatki te organ, a za nim WSA ocenili prawidłowo. Rozbudowa strefy relaksu hotelu nie miała na celu ułatwienia osobom niepełnosprawnym uzyskania i utrzymania odpowiedniego zatrudnienia i awansu zawodowego, czy umożliwienia im uczestnictwa w życiu społecznym, na co słusznie zwrócił uwagę Sąd. Spółka nie ma racji wskazując, że sam fakt umożliwienia osobie niepełnosprawnej pracy (utworzenie stanowisk pracy) jest wystarczającym dla uznania wydatku ze środków funduszu rehabilitacji, gdyż wymagałoby to innego zapisu prawnego. Wskazywane wydatki, aby mogły uzasadniać pomoc musiałyby być przeznaczone czy to na wyposażenie stanowiska pracy oraz przystosowanie jego otoczenia do potrzeb osób niepełnosprawnych (§ 2 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy) czy tworzenie, modernizację, remont, rozbudowę i utrzymanie bazy wypoczynkowej (§ 2 ust. 1 pkt 3 lit. c) ustawy), mieszczące się w pojmowaniu finansowania rehabilitacji. WSA słusznie uznał, że przedstawione wydatki nie wypełniły tych wymogów.

W tym stanie rzeczy, Naczelny Sąd Administracyjny nie uwzględnił skargi kasacyjnej, jako nie mającej usprawiedliwionych podstaw, działając na podstawie art. 184 p.p.s.a. O kosztach postępowania postanowiono na podstawie art. 204 pkt 1 p.p.s.a.

Mirella Łent Sławomir Presnarowicz (spr.) Stanisław Bogucki

   

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 18 sierpnia 2023 r., sygn. akt III FSK 1427/22.