Interpelacja do ministra rodziny, pracy i polityki społecznej w sprawie klasyfikacji przyczyn i rodzajów niepełnosprawności w orzecznictwie o niepełnosprawności – odpowiedź MRPiPS
Interpelacja nr 1981
do ministra rodziny, pracy i polityki społecznej
w sprawie klasyfikacji przyczyn i rodzajów niepełnosprawności w orzecznictwie o niepełnosprawności
Zgłaszający: Stanisław Tomczyszyn
Data wpływu: 11-03-2024
Szanowna Pani Ministro,
proszę o pochylenie się nad tematem orzecznictwa o niepełnosprawności, a dokładniej – odpowiedniej klasyfikacji pod względem stwierdzania jego przyczyn i rodzajów.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. z 2015 r. poz. 1110) symbol przyczyny niepełnosprawności oznacza się następująco:
01-U – upośledzenie umysłowe,
02-P – choroby psychiczne,
03-L – zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu,
04-O – choroby narządu wzroku,
05-R – upośledzenie narządu ruchu,
06-E – epilepsja,
07-S – choroby układu oddechowego i krążenia,
08-T – choroby układu pokarmowego,
09-M – choroby układu moczowo-płciowego,
10-N – choroby neurologiczne,
11-I – inne, w tym schorzenia: endokrynologiczne, metaboliczne, zaburzenia enzymatyczne, choroby zakaźne i odzwierzęce, zeszpecenia, choroby układu krwiotwórczego,
12-C – całościowe zaburzenia rozwojowe.
Chciałbym pochylić się nad klasyfikacją symbolu 07-S, tj.
a) przewlekłe obturacyjne i ograniczające, zakaźne choroby płuc prowadzące do niewydolności oddechowej,
b) nowotwory płuc i opłucnej prowadzące do niewydolności oddechowej,
c) wrodzone i nabyte wady serca, choroba niedokrwienna serca, kardiomiopatie, zaburzenia rytmu serca z zaburzeniami hemodynamicznymi kwalifikującymi co najmniej do II stopnia niewydolności serca według klasyfikacji NYHA,
d) nadciśnienie tętnicze z powikłaniami narządowymi,
e) miażdżyca zarostowa tętnic kończyn dolnych, począwszy od II stopnia niedokrwienia kończyn według klasyfikacji Fontaine’a,
f) niewydolność żył głębokich z powikłaniami pod postacią zapaleń i długotrwałych owrzodzeń, tj. choroby układu oddechowego i krążenia, w tym m.in. przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), zakaźne choroby płuc prowadzące do niewydolności oddechowej, nowotwory płuc i opłucnej, wrodzone i nabyte wady serca, choroba niedokrwienna serca, kardiomiopatie, nadciśnienie tętnicze z powikłaniami i wiele innych.
Dla zobrazowania powagi sytuacji przypominam o istnieniu tzw. niepełnosprawności sprężonej – uwzględnia co najmniej dwie jednostki chorobowe spośród uszkodzeń narządów wewnętrznych, narządów zmysłów i narządów ruchu, zaburzeń funkcjonalnych o podłożu emocjonalno-psychicznym (tym samym obniżeniu funkcji intelektualnych), które zostały wywołane przez jeden czynnik. Sprzężenie polega na ścisłym powiązaniu ze sobą różnych rodzajów niepełnosprawności lub na ich wzajemnym oddziaływaniu.
W praktyce przyczyny w orzeczeniach określane są w postaci właśnie zaszyfrowanych kodów, przy czym kombinacja przynajmniej dwóch, a nie więcej niż trzech symboli oznacza niepełnosprawność sprzężoną. Tym bardziej odpowiednia klasyfikacja już na poziomie rozporządzenia w bardzo dużym stopniu kategoryzuje, a wręcz pozwala na zdiagnozowanie odpowiednich zakresów niepełnosprawności zwykłych i sprzężonych.
W związku z powyższym proszę o udzielenie informacji:
1. Dlaczego w klasyfikacji symbolu 07-S nie występują choroby alergiczne, do których zaliczane są m.in. alergiczny nieżyt nosa, atopowe zapalenie skóry, pokrzywka, astma, obrzęk naczynioruchowy, wyprysk kontaktowy, alergia pokarmowa oraz reakcje anafilaktyczne?
Cechą wspólną różnych rodzajów chorób alergicznych są nagłe i odwracalne upośledzenie przepływu powietrza pod wpływem różnych bodźców drażniących. W miarę progresji dochodzi do przebudowy płuc i postępującej dysfunkcji układu oddechowego.
2. Dlaczego klasyfikacja chorób względem symboli nie uwzględnia stanów zapalnych, które prowadzą do stałego uszczerbku na zdrowiu i ułomności jedno- lub wielonarządowej, takiej jak np. choroby alergiczne, zapalenia mięśnia sercowego i tym podobne?
Z poważaniem
Stanisław Tomczyszyn
Poseł na Sejm RP
ODPOWIEDŹ MRPiPS
BM-II.059.1.173.2024
Pan
Szymon Hołownia
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej
Szanowny Panie Marszałku,
w odpowiedzi na interpelację nr 1981, wniesioną 15 marca 2024 r. przez Pana Posła Stanisława Tomczyszyna, w sprawie klasyfikacji przyczyn i rodzajów niepełnosprawności w orzecznictwie o niepełnosprawności, proszę o przyjęcie następujących wyjaśnień.
Podstawę materialno-prawną w sprawach o ustalenie niepełnosprawności stanowią przepisy ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2024 r. poz. 44, ze zm.) oraz rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. z 2021 r. poz. 857, ze zm.).
Ustawodawca w art. 6b ust. 3 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych przesądził merytorycznie o treści orzeczenia powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności. W przywołanym przepisie jako jego obligatoryjny element wskazany został symbol przyczyny niepełnosprawności, przy czym w orzeczeniu ustala się nie więcej niż trzy symbole przyczyn niepełnosprawności.
Pojęcie symbolu niepełnosprawności zostało zatem umocowane w przepisie materialnym rangi ustawowej, z jednoczesnym delegowaniem sprawy określeń poszczególnych symboli oraz zasad ich ustalania do aktu wykonawczego.
Sposób oznaczenia symbolu przyczyny niepełnosprawności określony został w § 32 ust. 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności. Stosownie zaś do ust. 3 tego przepisu symbol przyczyny niepełnosprawności zawarty w orzeczeniu o niepełnosprawności, stopniu niepełnosprawności lub wskazaniach do ulg i uprawnień
odzwierciedla rozpoznanie uszkodzenia lub choroby, która niezależnie od przyczyny jej powstania powoduje zaburzenia funkcji organizmu oraz ograniczenia w wykonywaniu czynności życiowych i aktywności społecznej osoby zainteresowanej lub dziecka. W kolejnym ustępie tego paragrafu wskazano, że orzeczenie może zawierać więcej niż jeden symbol przyczyny niepełnosprawności, nie więcej niż trzy symbole schorzeń, które w porównywalnym stopniu wpływają na zaburzenia funkcji organizmu.
Zaznaczenia w tym miejscu wymaga, że przymiotnik „porównywalny” oznacza „taki, który jest podobny do innego na tyle, aby można go z nim porównywać, zestawić”, co w kontekście brzmienia przepisu § 32 ust. 3 analizowanego rozporządzenia oznaczać powinno uszkodzenia i schorzenia podobne do siebie pod względem wpływu na zaburzenie funkcji organizmu. Z treści przywołanych przepisów wynika zatem, że występowanie współchorobowości rozumianej jako występowania różnych zaburzeń (chorób) u tej samej osoby znajduje odzwierciedlenie w wydanym przez zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności orzeczeniu, z zastrzeżeniem, że zaburzenia te w porównywalnym stopniu wpływają na zaburzenie funkcji organizmu (§ 32 ust. 4 rozporządzenia). Powyższe oznacza, że w wydanym orzeczeniu nie są uwzględniane te stany chorobowe, które w mniejszym stopniu nasilenia (nieporównywalnym) wpływają na funkcjonowanie osoby orzekanej lub nie osiągają takiego nasilenia, by nadać im kryterialne znaczenie dla dokonania kwalifikacji do stopnia niepełnosprawności.
Pragnę wskazać, że w § 32 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności wymienione zostały różne grupy schorzeń, w skład których mogą wchodzić określone jednostki chorobowe, naruszające sprawność organizmu i mogące kwalifikować do określonego stopnia niepełnosprawności.
Zgodnie z dyspozycją § 32 ust. 1 pkt 7 przedmiotowego rozporządzenia przy kwalifikowaniu do znacznego, umiarkowanego i lekkiego stopnia niepełnosprawności bierze się pod uwagę zakres naruszenia sprawności spowodowany przez różnego rodzaju schorzenia z zakresu chorób układu oddechowego i krążenia, w tym przez przewlekłe obturacyjne i ograniczające, zakaźne choroby płuc prowadzące do niewydolności oddechowej (np. astmę oskrzelową).
Należy jednak wyraźnie podkreślić, iż orzekanie o stopniu niepełnosprawności nie jest orzekaniem o chorobie, wadzie wrodzonej albo urazie. Na powyższe wskazuje treść art. 4 ust. 1-3 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, zawierającego kryteria definicyjne stopni niepełnosprawności. Kwalifikacja do jednego z trzech stopni niepełnosprawności może zatem nastąpić tylko po spełnieniu ustawowych kryteriów kwalifikacji. Dla zaliczenia do danego stopnia niepełnosprawności nie jest bowiem istotne, czy naruszanie sprawności organizmu spowodowane zostało jedną, czy wieloma chorobami, ale to, w jakim stopniu naruszona sprawność organizmu ogranicza lub uniemożliwia wykonywanie pracy zarobkowej i pełnienie ról społecznych.
Z wyrazami szacunku
z up. Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
Łukasz Krasoń
Pełnomocnik Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych
Sekretarz Stanu
/-kwalifikowany podpis elektroniczny-/