Michalina Topolewska- DGP

Przepisy określają maksymalny termin, jaki pracodawca ma na wystawienie informacji o wysokości obniżenia o wpłacie na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON). Jeśli po jego upływie pracownik dostarczy mu nowe orzeczenie potwierdzające niepełnosprawność, to nawet jeśli zostanie wstecz zaliczony do wskaźnika zatrudnienia podwładnych z dysfunkcjami zdrowotnymi, za ten czas nie jest możliwe udzielenie obniżenia.

Dotyczyła ona sytuacji pracodawcy, który przestał spełniać jeden z warunków udzielania ulg, jakim jest posiadanie minimum 30 proc. wskaźnika zatrudnienia osób zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności (jeśli orzeczono u nich jedno z tzw. schorzeń szczególnych). Przy czym było to spowodowane tym, że czterem pracownikom wygasła ważność orzeczeń i chociaż złożyli oni wnioski o wydanie nowych dokumentów, to czekają obecnie na wyznaczenie terminu posiedzenia przez powiatowy zespół ds. orzekania o niepełnosprawności (ze względu na dużą liczbę wniosków w wielu zespołach tworzą się kolejki oczekujących na orzeczenia).

Pracodawca zastanawia się więc, jak powinien postąpić, gdy dostarczą oni nowe orzeczenia za kilka miesięcy i będzie z nich wynikała ciągłość stopni ich niepełnosprawności. Wtedy bowiem zgodnie z zasadami określonymi w art. 2a ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 100 ze zm.) są oni wstecznie zaliczani do grona niepełnosprawnych pracowników. W efekcie może się okazać, że 30-proc. wskaźnik w tych miesiącach był jednak osiągnięty. Firma ma natomiast wątpliwości, czy za ten czas będzie mogła udzielić ulg swoim kontrahentom.

ODPOWIEDŹ PFRON

Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy o rehabilitacji – wpłaty na Fundusz ulegają obniżeniu z tytułu zakupu produkcji lub usługi, z wyłączeniem handlu, odpowiednio wytworzonej lub świadczonej przez sprzedającego tj. zakład aktywności zawodowej, przedsiębiorstwo społeczne zatrudniające co najmniej 10 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy lub innych pracodawców zatrudniających co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy który osiąga wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych zaliczonych do:

• znacznego stopnia niepełnosprawności lub
• umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, w odniesieniu do których orzeczono chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe, całościowe zaburzenia rozwojowe lub epilepsję oraz niewidomych

– w wysokości co najmniej 30%.

Z kolei w art. 22 ust. 9 ustawy o rehabilitacji uregulowano dwie kwestie:

• zdanie pierwsze odnosi się do wyliczania kwoty obniżenia wpłaty na PFRON – wskazując, że przy jej obliczaniu bierze się pod uwagę wyłącznie zatrudnienie i wynagrodzenia pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę lub spółdzielczej umowy o pracę za miesiąc, do którego zaliczono przychody z tytułu zakupu uprawniającego do obniżenia wpłaty na PFRON;
• zdanie drugie odnosi się do ustalenia czy dany pracodawca spełnia warunki do bycia sprzedającym, określone w art. 22 ust. 1 ustawy o rehabilitacji – wskazując, że przy obliczaniu stanu zatrudnienia i wskaźnika, o których mowa w art.22 ust.1 ustawy o rehabilitacji, bierze się pod uwagę zatrudnienie pracowników za miesiąc poprzedzający miesiąc wystawienia faktury dokumentującej dany zakup.

Do ustalania stanów zatrudnienia pracowników i wskaźników stosuje się wyłączenia ze stanów zatrudnienia określone w art. 21 ust. 5 ustawy o rehabilitacji.

Z przepisu art. 2 a ust. 1 ustawy o rehabilitacji wynika, że osobę niepełnosprawną wlicza się do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych począwszy od dnia przedstawienia pracodawcy orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność.

Jednak w przypadku przedłożenia pracodawcy kolejnego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności osobę niepełnosprawną wlicza się do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych począwszy od dnia złożenia wniosku o wydanie orzeczenia, jeżeli z orzeczenia wynika, że w tym okresie osoba ta była niepełnosprawna, a wniosek o wydanie orzeczenia został złożony nie później niż w dniu następującym po dniu, w którym upłynął termin ważności poprzedniego orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność (art. 2a ust. 2 ustawy o rehabilitacji). Bez względu na datę złożenia wniosku o wydanie kolejnego orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność, osobę niepełnosprawną wlicza się do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych również w okresie do 3 miesięcy poprzedzających dzień przedstawienia pracodawcy kolejnego orzeczenia, jeżeli z treści tego orzeczenia wynika, że w tym okresie osoba ta była niepełnosprawna (art. 2a ust. 3 ustawy o rehabilitacji).

Z treści przywołanego art. 2a ustawy o rehabilitacji jednoznacznie wynika, że w przypadku, gdy pracownik w terminie złożył wniosek o wydanie kolejnego orzeczenia (czyli najpóźniej w dniu następnym po dniu w którym upłynął termin ważności poprzedniego orzeczenia) to pracodawca wlicza go do stanu zatrudnienia od dnia złożenia wniosku (przy założeniu, że z treści orzeczenia jednoznacznie wynika, że w tym okresie pracownik był osobą niepełnosprawną). Natomiast jeżeli pracownik nie złożył wniosku o wydanie kolejnego orzeczenia w terminie, o którym mowa w art. 2a ust. 2 ustawy o rehabilitacji, to pracodawca wlicza go wstecznie do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych maksymalnie w okresie do 3 miesięcy wstecz licząc od daty przedstawienia pracodawcy kolejnego orzeczenia (art. 2a ust. 3 ustawy o rehabilitacji).

Natomiast przepis art. 22 ust. 10 pkt 1 ustawy o rehabilitacji – określa maksymalny termin na wystawienie informacji INF-U, którym jest ostatni dzień miesiąca następującego po miesiącu, w którym przypadał termin płatności za zakup. Termin ten jest ustawowy i nieprzywracalny.

Jeżeli sprzedający do upływu tego terminu ustali, że w miesiącu poprzedzającym wystawienie faktury dokumentującej zakup spełniał warunki do bycia sprzedającym, które zostały określone w art. 22 ust. 1 ustawy o rehabilitacji, to wystawi nabywcy informację o kwocie obniżenia INF-U. Natomiast jeżeli pracownik przedstawi kolejne orzeczenie po upływie tego terminu to sprzedający nie może już wystawić informacji INF-U.

Nawet jeśli po upływie terminu zostałaby wystawiona informacja INF-U, to nabywca na jej podstawie nie mógłby obniżyć wpłaty na PFRON ze względu na niespełnianie warunku obniżenia wpłaty określonego w art. 22 ust. 2 pkt 3 ustawy o rehabilitacji (tj. udokumentowanie przez nabywcę kwoty obniżenia informacją o kwocie obniżenia wystawioną przez sprzedającego w terminie, o którym mowa w art. 22 ust. 10 pkt 1 ustawy o rehabilitacji).