PRZYPOMNIENIE – BARDZO WAŻNE – kiedy na orzeczeniu o niepełnosprawności w stopniu znacznym lub umiarkowanym jest wskazany kod 02-P (choroba psychiczna)  i to orzeczenie wydane jest na stałe  – to chcąc obniżyć wpłatę na PFRON, na podstawie art. 21 ust.4 ustawy o rehabilitacji i rozporządzenia z 18.09.1998 roku, pracodawca nie potrzebuje dodatkowego zaświadczenia od lekarza specjalisty!

Pozdrawiam serdecznie Edyta Sieradzka

PYTANIE DO PFRON

Dzień dobry,
uprzejmie proszę o informację dotyczącą zasad potwierdzania przewlekłości choroby psychicznej, jako jednego ze schorzeń obniżających wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych na podstawie rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 września 1998 r. w sprawie rodzajów schorzeń uzasadniających obniżenie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych oraz sposób jego obniżenia.

Czy w przypadku orzeczeń z 02-P wydanych na stałe lub takich z których wynika, że choroba psychiczna została zdiagnozowana kilka lat wcześniej, konieczne jest zaświadczenie od lekarza specjalisty potwierdzające przewlekłość choroby psychicznej, skoro czas jej trwania jednoznacznie na taką przewlekłość wskazuje.

ODPOWIEDŹ PFRON

Szanowna Pani Prezes,
na podstawie art.21 ust.4 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2021 r. poz.573 z późn.zm.) – wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych może zostać obniżony w razie zatrudnienia osób niepełnosprawnych posiadających schorzenia szczególnie utrudniające wykonywanie pracy. Katalog tych schorzeń jest określony w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 września 1998 r. w sprawie rodzajów schorzeń uzasadniających obniżenie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych oraz sposobu jego obniżenia (Dz.U. z 1998 r. nr 124 poz.820 z późn.zm.) i zalicza się do nich:
1) chorobę Parkinsona,
2) stwardnienie rozsiane,
3) paraplegię, tetraplegię, hemiplegię,
4) znaczne upośledzenie widzenia (ślepotę) oraz niedowidzenie,
5) głuchotę i głuchoniemotę,
6) nosicielstwo wirusa HIV oraz chorobę AIDS,
7) epilepsję,
8) przewlekłe choroby psychiczne,
9) upośledzenie umysłowe,
10) miastenię,
11) późne powikłania cukrzycy.
Z treści tego Rozporządzenia wynika również, że obniżenie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych następuje w przypadku zatrudnienia osób niepełnosprawnych w stopniu umiarkowanym lub znacznym, u których stwierdzono schorzenia wymienione w Rozporządzeniu.

Natomiast symbole przyczyny niepełnosprawności są określone w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz.U. z 2018 r. poz. 2027). Rozporządzenie to  przewiduje następujące symbole przyczyny niepełnosprawności:
1) 01-U – upośledzenie umysłowe,
2) 02-P – choroby psychiczne,
3) 03-L – zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu,
4) 04-0 – choroby narządu wzroku,
5) 05-R – upośledzenie narządu ruchu, upośledzenie narządu ruchu, w tym m.in. wady wrodzone i rozwojowe narządu ruchu, układowe choroby tkanki łącznej, zapalenie stawów, choroby zwyrodnieniowe stawów, nowotwory narządu ruchu czy amputacje oraz wiele innych schorzeń w obrębie narządu ruchu,
6) 06-E – epilepsja,
7) 07-S – choroby układu oddechowego i krążenia,
8) 08-T – choroby układu pokarmowego,
9) 09-M – choroby układu moczowo-płciowego,
10) 10-N – choroby neurologiczne,
11) 11-I – inne, w tym schorzenia: endokrynologiczne, metaboliczne, zaburzenia enzymatyczne, choroby zakaźne i odzwierzęce, zeszpecenia, choroby układu krwiotwórczego,
12) 12-C – całościowe zaburzenia rozwojowe.

Dla potrzeb wpłat obowiązkowych występowanie schorzenia szczególnego może być dokumentowane:
• orzeczeniem potwierdzającym niepełnosprawność w rozumieniu przepisów o rehabilitacji,
• innym dokumentem potwierdzającym wystąpienie u pracownika schorzeń wymienionych w Rozporządzeniu z dnia 18 września 1998 r.

Szczególne schorzenie może, lecz nie musi być przyczyną niepełnosprawności wskazaną w orzeczeniu potwierdzającym niepełnosprawność. W celu ustalenia czy u takiej osoby orzeczono szczególne schorzenie należy przeanalizować symbol przyczyny niepełnosprawności. W przypadku schorzeń wymienionych w ww. Rozporządzeniu – symbolami przyczyny niepełnosprawności jednoznacznie potwierdzającymi wystąpienie szczególnych schorzeń są: 06-E (epilepsja), 01-U (upośledzenie umysłowe) oraz 04-O (znaczne upośledzenie widzenia – ślepota oraz niedowidzenie) w przypadku osób z umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności.

Dlatego też orzeczenie z symbolem przyczyny niepełnosprawności 02-P nie potwierdza występowanie u pracownika schorzenia szczególnego jakim jest przewlekła choroba psychiczna. Z symbolu przyczyny niepełnosprawności 02-P nie jest możliwie uzyskanie wiedzy o tym jakiej faktycznej choroby psychicznej dotyczy i czy ta choroba psychiczna jest chorobą przewlekłą. Symbol ten nie wskazuje na konkretną jednostkę chorobową jak ma to miejsce np. w przypadku symbolu przyczyny niepełnosprawności 06-E epilepsja czy 01-U upośledzenie umysłowe. Nie ma także ogólnych wytycznych, z których wynikałoby po jakim okresie czasu dana choroba psychiczna staje się przewlekła. Różne choroby psychiczne mają różne okresy przewlekłości. Z kolejnego orzeczenia z symbolem przyczyny niepełnosprawności 02-P nie wynika również czy jest to ta sama jednostka chorobowa, co w poprzednim orzeczeniu. Dlatego też liczba wydanych orzeczeń z symbolem przyczyny niepełnosprawności 02-P nie może świadczyć o przewlekłości choroby psychicznej.
Ani PFRON, ani też pracodawca nie jest specjalistą w dziedzinie psychiatrii oraz nie ma dostępu do karty choroby pracownika. Tylko lekarz specjalista, w tym przypadku lekarz psychiatra, może stwierdzić jaka jednostka chorobowa występuje u pracownika i czy w danym okresie czasu ma ona charakter przewlekły czy też nie.

Wyjątkiem od braku możliwości potwierdzania przewlekłej choroby psychicznej orzeczeniem z symbolem przyczyny niepełnosprawności 02-P jest orzeczenie z takim symbolem wydane na stałe. Zespół ds. orzekania o niepełnosprawności wydając takie orzeczenie na podstawie posiadanej dokumentacji medycznej stwierdza, że dana jednostka chorobowa będąca przyczyną niepełnosprawności ma charakter trwały, przewlekły. Dlatego też orzeczenie z symbolem przyczyny niepełnosprawności 02-P potwierdza występowanie schorzenia szczególnego jakim jest przewlekła choroba psychiczna.

Z powyższych względów przewlekłość choroby psychicznej potwierdza, inny niż orzeczenie, dokument, z którego treści w sposób jasny i zrozumiały dla osób bez przygotowania medycznego wynika ten fakt. Takim dokumentem może być np. wypis z leczenia szpitalnego, zaświadczenie lekarskie itp. Jeśli tym dokumentem jest zaświadczenie lekarskie, to winno być wystawione przez lekarza specjalistę.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 24 stycznia 2019 r. sygn. akt III SA/Wa 927/18 wskazał, że „(…) W takiej sytuacji należało przedstawić inny dokument potwierdzający wystąpienie u pracownika schorzenia szczególnego. Takim dokumentem powinno być zaświadczenie od lekarza specjalisty, z którego jednoznacznie powinno wynikać, że mamy do czynienie ze schorzeniem, w którym mowa w § 1 rozporządzenia. To, że przepis art.2a ust.4 ustawy o rehabilitacji nie wskazuje konkretnie jakiego rodzaju dokument jest dokumentem potwierdzającym szczególne schorzenia, nie oznacza jednak, że mogą to być dokumenty, które będą wymagały analizy i oceny przez osoby, które nie mają specjalistycznej wiedzy medycznej, pod kątem tego, czy mamy do czynienia z „przewlekłą (…), czy tylko z „(…)”. (…) Jak już wyżej wskazano, to czy mamy do czynienia ze schorzeniem, o którym mowa w § 1 rozporządzenia, powinno wynikać z orzeczenia lub zaświadczenia lekarza specjalisty (…)”.

Izabela Gromadzka
Starszy Ekspert
Wydział ds. Analiz i Konsultacji
Departament ds. Wpłat