Pytanie: Czy jeśli na orzeczeniu o stopniu niepełnosprawności są wymienione trzy schorzenia np. 02-P, 05-R i 07-S co oznacza, że jeden symbol jest schorzeniem szczególnym (02-P), a dwa pozostałe nie, to czy pracodawca ma prawo wyboru, tzn. czy musi zaliczyć tego pracownika do schorzeń szczególnych  biorąc pod uwagę przepisy wynikające z ustawy o rehabilitacji np. obowiązek udzielania ulg we wpłatach na PFRON czy może jednak wybrać  inne schorzenie, który nie jest schorzeniem szczególnym i nie zgłaszać go do SODiR i w sprawozdawczości w PFRON ze schorzeniem szczególnym?

Na to pytanie szczegółowej odpowiedzi udzielił Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych wskazując:

Zgodnie z art. 6b ust. 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2023 r. poz.100 z późn.zm.) orzeczenie może zawierać więcej niż jeden symbol przyczyny niepełnosprawności, nie więcej niż trzy symbole schorzeń, które w porównywalnym stopniu wpływają na zaburzenie funkcji organizmu. Ustawodawca ograniczył liczbę symboli przyczyn niepełnosprawności na każdym z orzeczeń do trzech, wymagając jednocześnie aby w przypadku orzeczenia  stopnia niepełnosprawności albo niepełnosprawności, każdy z symboli zawartych w orzeczeniu niezależnie od pozostałych stanowił samodzielną przyczynę niepełnosprawności lub jej stopnia.

Zasady obniżania wpłat na PFRON zostały uregulowane w art. 22 ustawy o rehabilitacji. Wpłaty na PFRON, o których mowa w art.21, ulegają obniżeniu z tytułu zakupu produkcji lub usługi z wyłączeniem handlu, odpowiednio wytworzonej lub świadczonej przez zakłady aktywności zawodowej, przedsiębiorstwa społeczne zatrudniające co najmniej 10 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy lub innych pracodawców zatrudniających co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy – jeżeli wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych zaliczonych do osób o

1) znacznym stopniu niepełnosprawności lub

2) umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, w odniesieniu do których orzeczono chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe, całościowe zaburzenia rozwojowe lub epilepsję, oraz niewidomych

– w wysokości co najmniej 30%, zwanego dalej sprzedającym.

Każdy pracodawca spełniający warunki z art. 22 ust. 1 ustawy o rehabilitacji jest sprzedającym i nie może zrezygnować ze statusu sprzedającego bez zmiany struktury zatrudnienia.

Pracodawca nie może dowolnie wybierać symbolu przyczyny niepełnosprawności, który mu odpowiada. Jeżeli orzeczenie o stopniu niepełnosprawności zawiera trzy symbole przyczyn niepełnosprawności jak 02-P, 05-R i 07-S, to oznacza, że pracodawca zatrudnia pracownika niepełnosprawnego z orzeczoną chorobą psychiczną, upośledzeniem narządu ruchu oraz chorobami układu oddechowego i krążenia. Tym samym jest to pracownik, o którym mowa w art. 22 ust. 1 pkt 2 ustawy o rehabilitacji, tj. ma orzeczoną chorobę psychiczną. Zatem uwzględnia się go przy wyliczaniu wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych na potrzeby bycia uprawnionym sprzedającym.

Jednocześnie orzeczenie z symbolem przyczyny niepełnosprawności „02-P” nie uprawnia pracodawcy do obniżenia wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych na podstawie §1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 września 1998 r. w sprawie rodzajów schorzeń uzasadniających obniżenie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych oraz sposobu jego obniżenia (Dz.U. z 1998 r. Nr 124 poz.820 z późn.zm.). Wyjątkiem od braku możliwości potwierdzania przewlekłej choroby psychicznej orzeczeniem z symbolem przyczyny niepełnosprawności 02-P jest orzeczenie z takim symbolem wydane na stałe. Zespół ds. orzekania o niepełnosprawności wydając takie orzeczenie na podstawie posiadanej dokumentacji medycznej stwierdza, że dana jednostka chorobowa będąca przyczyną niepełnosprawności ma charakter trwały, przewlekły.

Jeśli pracownik przedstawi pracodawcy orzeczenie o niepełnosprawności ze schorzeniem szczególnym, to pracodawca może ubiegać się o wyższą kwotę dofinansowania. Niemniej jednak w opisanej sytuacji w pytaniu – pracodawca nie ma obowiązku wykazywania schorzeń szczególnych w załączniku INF-D-P.

Opracowanie: Edyta Sieradzka