Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw
Osób Niepełnosprawnych
Zastępca Dyrektora
Piotr Cieszewski
BON-IV.070.127.2024.PK
Warszawa, /elektroniczny znacznik czasu/

Pan
Marek Kowalski
Przewodniczący
Federacji Przedsiębiorców Polskich

Szanowny Panie,
w odpowiedzi na pismo z 2 października 2024 r. w sprawie nieprawidłowości
w postępowaniu powiatowych/miejskich zespołów do spraw orzekania
o Niepełnosprawności Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych
uprzejmie wyjaśnia, co następuje:

W wyniku wejścia w życie przepisów z dnia 24 lipca 2024 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji
zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (poz. 1165) oraz
zgłaszanych do Biura trudności powiatowych/miejskich zespołów do spraw orzekania
o niepełnosprawności w stosowaniu nowych przepisów, w szczególności dotyczących
zasad wydawania zaświadczeń potwierdzających złożenie wniosku o wydanie kolejnego
orzeczenia oraz określających termin ważności dotychczasowego orzeczenia
o niepełnosprawności albo o stopniu niepełnosprawności, Biuro w październiku 2024 r.
wystosowało pismo, do Przewodniczących Miejskich/Powiatowych Zespołów do Spraw
Orzekania o Niepełnosprawności, w którym udzieliło szczegółowych wyjaśnień w zakresie
zasad wydawania zaświadczeń.

Wskazano, iż zgodnie z art. 6bb ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji
zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2024 r. poz. 44,
ze zm.) jeżeli wniosek o wydanie kolejnego orzeczenia o niepełnosprawności albo o stopniu
niepełnosprawności został złożony w okresie ważności odpowiednio orzeczenia ustalającego
niepełnosprawność albo orzeczenia ustalającego stopień niepełnosprawności, to zachowuje ono
ważność do dnia wydania kolejnego ostatecznego orzeczenia, nie dłużej jednak niż do ostatniego
dnia szóstego miesiąca następującego po dacie określającej tę ważność.
W związku z systemowym zachowaniem ważności orzeczeń do dnia wydania kolejnego
ostatecznego orzeczenia, na okres nie dłuższy niż do ostatniego dnia szóstego miesiąca
następującego po dacie określającej ważność, ustawa wprowadziła nowy instrument
prawny, tj. zaświadczenie potwierdzające złożenie przez wnioskodawcę wniosku o wydanie
orzeczenia oraz określające termin ważności dotychczasowego orzeczenia.
Jako ważne orzeczenie traktowane jest orzeczenie, które utraciło ważność w okresie
pandemii i z mocy prawa zostało przedłużone oraz orzeczenie, którego ważność określona
została w orzeczeniu.

Zaświadczenie wydaje przewodniczący powiatowego/miejskiego zespołu do spraw
orzekania o niepełnosprawności. Zaświadczenie wydaje się w przypadku spełniania
następujących warunków:
a) wniosek został złożony nie wcześniej niż 2 miesiące przed upływem terminu ważności
orzeczenia o stopniu niepełnosprawności albo 3 miesiące w przypadku upływu terminu
ważności orzeczenia o niepełnosprawności i złożenia wniosku o wydanie orzeczenia
o stopniu niepełnosprawności,
b) wniosek spełnia wymogi formalne do jego rozpatrzenia (jest kompletny), co jest
równoznaczne z obowiązkiem dokonania oceny formalnej wniosku.

Podkreślono, że zaświadczenie potwierdzające złożenie wniosku oraz określające
termin ważności dotychczasowego orzeczenia o niepełnoprawności lub stopniu
niepełnosprawności powinno zostać wydane osobie zainteresowanej niezwłocznie
po otrzymaniu przez powiatowy/miejski zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności
kompletnego wniosku. Zatem, aby wydać zaświadczenie, zespół powinien przeprowadzić
analizę formalno-prawną wniosku, w celu potwierdzenia jego kompletności. Takie działanie
zabezpiecza przed sytuacją, w której organ po wydaniu zaświadczenia stwierdza, że wymogi
formalne do wydania zaświadczenia nie są spełnione.

Odnosząc się do przedstawionych przez Państwa zaświadczeń, stwierdzić należy,
że Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych zaimplementowało
w systemie EKSMOON wzór zaświadczenia, który zespoły powinny stosować.
Podkreślono, że koniecznym jest, aby zaświadczenie zawierało wszystkie dane wynikające
z przepisów prawa – potwierdzało termin złożenia wniosku oraz określało termin ważności
dotychczasowego orzeczenia o niepełnosprawności albo o stopniu niepełnosprawności.
Nie sprecyzowano natomiast sposobu przekazywania zaświadczeń wnioskującym,
pozostawiając tym samym pewną dowolność zespołom. Zespół jako organ ma możliwość
bowiem podjęcia samodzielnej decyzji w tej kwestii, która uzależniona jest od jego
możliwości organizacyjnych.

Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych podziela opinie wyrażoną
w Pana piśmie, że art. 6bb ust. 3 ustawy nowelizującej nie wyklucza możliwości wysłania
zaświadczenia drogą listowną, a także z art. 6bb ww. ustawy nie wynika expresis verbis
konieczność osobistego stawiennictwa, w celu odbioru zaświadczenia.
Pismem z października 2024 r. nie wskazano zespołom wydawania zaświadczeń
interesantom tylko po osobistym stawiennictwie jako jedynie słusznego i możliwego sposobu.
Można domniemywać natomiast, że powstała praktyka miała zapewnić organ,
że dokument trafił do „rąk własnych” zainteresowanego, czego gwarancją nie jest przesłanie
go w formie listownej. Niezależnie od powyższego uznaje się za zasadne zweryfikowanie
postępowania zespołów w tym zakresie.

W swoim piśmie wskazuje Pan, że obowiązki nałożone przez ustawodawcę określone w art.
6bb ust. 3 ustawy nie są wykonywane w sposób prawidłowy przez organy orzekające.
Niewydanie zaświadczenia, w tym samym dniu, w którym złożony jest wniosek traktuje Pan
jako jedno z najistotniejszych uchybień. Wyjaśnić jednak należy, że zgodnie z art. 6bb ust. 3
ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych
po otrzymaniu wniosku, o którym mowa w ust. 1, przewodniczący powiatowego zespołu wydaje
niezwłocznie zaświadczenie potwierdzające złożenie tego wniosku oraz określające termin
ważności dotychczasowego orzeczenia o niepełnosprawności albo o stopniu niepełnosprawności.

Art. 66 ust. 1 ww. ustawy stanowi, natomiast, że w sprawach nieunormowanych przepisami
ustawy stosuje się Kodeks postępowania administracyjnego, Kodeks cywilny oraz Kodeks pracy.
Zgodnie z orzecznictwem sądów terminu niezwłocznie nie można utożsamiać z terminem
natychmiastowym, przyjmuje się, że organ powinien dysponować realnym, w konkretnych
okolicznościach, czasem potrzebnym do przeanalizowania wniosku, chociażby potrzebnym
do dokonania oceny formalnej. Zatem stwierdzenie, że organy nie wydają pracownikom
niepełnosprawnym w tym samym dniu, w którym wnioskodawca złożył wniosek nie uznaje się
za zasadny.

Odnosząc się do zastrzeżeń dotyczących wydawanych (załączonych) dokumentów,
nie sposób nie zgodzić się, że przedstawione przez Pana zanonimizowane ,,zaświadczenia”
nie odpowiadają warunkom wskazanym w ustawie, nie są również sporządzone w oparciu
o wzór, który przesłano zespołom. Zaświadczenie ma bowiem tylko nie tylko potwierdzać
złożenie wniosku ale i określać termin ważności dotychczasowego orzeczenia
o niepełnosprawności albo o stopniu niepełnosprawności.

Jednocześnie Biuro wyjaśnia, iż przygotowuje nowelizację ustawy o rehabilitacji zawodowej
i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych w zakresie wprowadzenia nowego
rozwiązania prawnego i informatycznego, które umożliwiłoby weryfikację ważności
orzeczenia o niepełnosprawności oraz o stopniu niepełnosprawności. Rozwiązanie
ułatwiłoby osobom z niepełnosprawnością korzystanie z różnego rodzaju ulg czy form
wsparcia, a pracodawcom weryfikację statusu osoby niepełnosprawnej umożliwiającego
pobieranie dofinansowania do wynagrodzeń takiej osoby z Państwowego Funduszu
Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Na podstawie danych zgromadzonych
w Elektronicznym Krajowym Systemie Monitoringu Orzekania o Niepełnosprawności,
powiatowy lub wojewódzki zespół, po wcześniejszym uwierzytelnieniu np. znakiem
orzeczenia albo nr Pesel, udostępniałby bezpłatnie informację o ważności orzeczenia.
Proponowany mechanizm pozwalałby na szybkie potwierdzenie czy konkretne orzeczenie
jest ważne.

Z wyrazami szacunku
Piotr Cieszewski
Zastępca Dyrektora
Biura Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych
/-kwalifikowany podpis elektroniczny-/