Ważne – konto bankowe pracownika – właściciel, współwłaściciel, konto innej osoby a prawo do dofinansowania z PFRON
PYTANIE:
Pani Edyto
Mamy nietypową sytuację. Pracownica niepełnosprawna jako potwierdzenie własności konta na które mają wpływać jej wynagrodzenia dostarczyła umowę rachunku , którego właścicielem jest małoletnie dziecko do lat 13. Pracownica jest przedstawicielem ustawowym i tylko ona jest uprawniona do składania dyspozycji w imieniu posiadacz konta – czyli dziecka.
Ponieważ nie wiedziałam czy w takim przypadku przysługuje dofinansowanie na tego pracownika.
Wysłałam zapytanie do PFRON. Dostałam odpowiedź że musi być właściciel/ współwłaściciel konta i dofinansowanie nie przysługuję.
Pracownica idzie w zaparte twierdzi, że poprzedni pracodawcy nie robili problemu i występowali o dofinansowanie.
Co Pani radzi w tej sytuacji?
ODPOWIEDŹ
Szanowna Pani – niestety PFRON ma rację i nie możecie na tą Panią uzyskiwać dofinansowania – gdyż nie jest właścicielem lub współwłaścicielem konta bankowego – to, że jest przedstawicielem ustawowym i tylko ona jest uprawniona do składania dyspozycji w imieniu posiadacz konta – czyli dziecka – nie wystarczy. Możecie wysyłać tej Pani wynagrodzenie na jej adres zamieszkania, za pośrednictwem osób prawnych prowadzących działalność w zakresie doręczania kwot pieniężnych i wówczas dofinansowanie będzie jej przysługiwało – lub koniecznie musi ona Wam podać swoje konto bankowe.
Pozdrawiam serdecznie Edyta Sieradzka – poniżej – zamieszczam Wyrok NSA w podobnej sprawie i odpowiedzi PFRON.
Czy prawdą jest, że warunkiem otrzymania dofinansowania do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego jest przekazanie jego pensji na konto?
Tak. Dofinansowanie nie przysługuje, jeżeli wynagrodzenie pracownika niepełnosprawnego nie zostało przekazane na jego rachunek bankowy lub rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej albo na adres zamieszkania tego pracownika, za pośrednictwem osób prawnych prowadzących działalność w zakresie doręczania kwot pieniężnych. Wobec czego, jeżeli pracodawca chce wnioskować o dofinansowanie, to wynagrodzenie pracownika z niepełnosprawnością nie może być wypłacone gotówką. Przepis ten obowiązuje począwszy od wniosków za 12/2012 r.
Ważne!
Od 1 lipca 2016 r. można złożyć wniosek o dofinansowanie pracownika niepełnosprawnego dopiero po wypłacie wynagrodzenia tego pracownika (tj. z chwilą, gdy pracownik dysponuje wypłacona kwotą) – z zachowaniem wszystkich terminów określonych w ustawie i aktach wykonawczych.
Czy rachunek bankowy, na który pracodawca będzie przekazywał wynagrodzenie niepełnosprawnego pracownika, musi należeć do tego pracownika?
Tak. W przypadkach, gdy pracodawca będzie przekazywać wynagrodzenie na konto pracownika, powinien być to rachunek bankowy wskazany przez tego pracownika, np. w oświadczeniu. Pracownik powinien być właścicielem lub współwłaścicielem wskazanego numeru konta.
W wyjątkowych przypadkach, gdy osoby niepełnosprawne mają trudności w codziennej egzystencji, może to być również rachunek innej osoby (np. opiekuna, pełnomocnika). Pełnomocnictwo udzielone przez pracownika osobie trzeciej do odebrania wynagrodzenia nie może być uznane za przeniesienie prawa do wynagrodzenia na tę osobę. Pełnomocnictwo do odbioru wynagrodzenia powinno być udzielone na piśmie.
SENTENCJA WYROKU
Sytuacja osobista niepełnosprawnego pracownika może powodować, że pracodawca nie może wypłacać mu wynagrodzenia we wskazany w przepisach sposób. Dlatego jeśli pensja nie trafia na jego konto, tylko na rachunek domu pomocy społecznej (DPS), w którym mieszka, nie musi to stanowić ich naruszenia.
Tak uznał Naczelny Sąd Administracyjny, który rozpatrywał skargę w sprawie o zwrot dofinansowań do wynagrodzeń niepełnosprawnych pracowników. W trakcie postępowania prowadzonego u jednego z pracodawców Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych ustalił, że dwóm osobom wypłacił on pensje na podane przez nich konto DPS, który jest ich aktualnym miejscem zamieszkania. Fundusz stwierdził, że naruszony został art. 26a ust. 11 pkt 2 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 573 ze zm.), i wydał decyzję nakazującą oddanie subsydiów płacowych. Zgodnie z tym przepisem miesięczne dofinansowanie nie przysługuje, jeżeli wynagrodzenie niepełnoprawnego pracownika nie zostało przekazane na jego rachunek albo na jego adres zamieszkania.
Pracodawca odwołał się od tej decyzji do ministra rodziny, pracy i polityki społecznej, jednak ten utrzymał ją w mocy. Przyznał, że wprawdzie w wyjątkowych przypadkach, gdy osoby niepełnosprawne mają trudności w codziennej egzystencji, pensja może być przekazana na rachunek innej osoby (taka informacja została opublikowana na stronie PFRON, gdy wspomniany przepis wszedł w życie), ale okoliczności sprawy, w tym fakt, że niepełnosprawni pracownicy samodzielnie podpisali umowy o pracę, dowodzą, że nie jest to taki przypadek.
Również Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie nie dopatrzył się nieprawidłowego stosowania przepisów przez PFRON oraz ministra rodziny i oddalił skargę pracodawcy (wyrok z 24 stycznia 2018 r., sygn. akt V SA/Wa 523/17). Podkreślił, że ustawa o rehabilitacji precyzyjnie określa sposób wypłaty wynagrodzenia, a argumenty odwołujące się do stopnia niepełnosprawności pracowników i złożenia przez nich oświadczenia o przekazywaniu wynagrodzenia na konto DPS nie mają znaczenia.
I GSK 2385/18 – Wyrok
Data orzeczenia | 2022-05-13 |
Data wpływu | 2018-06-11 |
Sąd | Naczelny Sąd Administracyjny |
Sędziowie | Jacek Czaja /sprawozdawca/
Małgorzata Grzelak /przewodniczący/ Piotr Piszczek |
Symbol z opisem | 6539 Inne o symbolu podstawowym 653 |
Hasła tematyczne | Inne |
Sygn. powiązane | V SA/Wa 523/17 |
Skarżony organ | Minister Pracy i Polityki Społecznej |
Treść wyniku | Uchylono zaskarżony wyrok oraz decyzję I i II instancji |
Powołane przepisy | Dz.U. 2022 nr 0 poz 329; art. 141 par 4; Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. |
Sentencja
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Małgorzata Grzelak Sędzia NSA Piotr Piszczek Sędzia del. WSA Jacek Czaja (spr.) po rozpoznaniu w dniu 13 maja 2022 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej S. (…) od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 24 stycznia 2018 r., sygn. akt V SA/Wa 523/17 w sprawie ze skargi S (…) na decyzję Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 stycznia 2017 r. nr BON-III.5222.195.4.2016.AM w przedmiocie nakazu zwrotu środków PFRON 1. uchyla zaskarżony wyrok w całości; 2. uchyla zaskarżoną decyzję oraz decyzję Prezesa Zarządu Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych z dnia 3 lutego 2016 r., znak WDR.411.4226.2016 3. zasądza od Ministra Rodziny i Polityki Społecznej na rzecz S (…) 1717 (tysiąc siedemset siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego. |
|
Uzasadnienie
I. Wyrokiem z 24 stycznia 2018 r., sygn. akt V SA/Wa 523/17, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie – na podstawie art. 151 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (akt. tekst jedn.: Dz.U. z 2022 r., poz. 329; dalej: p.p.s.a.) – oddalił skargę S. (…)(…) na decyzję Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 19 stycznia 2017 r. nr BON-III.5222.195.4.2016.AM w przedmiocie zobowiązania do zwrotu środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, przekazanych tytułem dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych. Sąd pierwszej instancji za podstawę rozstrzygnięcia przyjął następujące ustalenia. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (dalej: PFRON) wszczął postępowanie administracyjne w sprawie o zwrot środków wypłaconych tytułem miesięcznego dofinansowania (od lipca do września 2013 r.) – w związku z informacją o braku zapłaty przez S (…) składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych – w całości za okresy od lipca 2013 r. do sierpnia 2013 r. oraz w niepełnej wysokości za wrzesień 2013 r., Na skutek wezwania do nadesłania umów o pracę oraz do wyjaśnienia, kto jest właścicielem rachunku, na który były wpłacane wynagrodzenia dla pracowników stowarzyszenia – J. J. i I. N. (wypłaty za sierpień 2013 r. oraz wrzesień 2013 r.), przesłano umowy o pracę oraz dyspozycje J. J. z 9 sierpnia 2013 r. i I. N. z 19 sierpnia 2013 r., dotyczące przekazywania wynagrodzenia na konto DPS L.. Prezes Zarządu PFRON decyzją 3 lutego 2016 r. nakazał zwrot środków PFRON przekazanych tytułem dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych w kwocie: 1.620,89 zł za okres sprawozdawczy sierpień 2013 r. i 2.530,72 zł – za wrzesień 2013 r., a nadto umorzył postępowanie administracyjne w przedmiocie zwrotu środków PFRON za lipiec 2013 r. Prezes PFRON ustalił, że wskazany rachunek, na który dokonano wypłaty wynagrodzeń, należy do podmiotu, który nie jest opiekunem ani pełnomocnikiem pracowników niepełnosprawnych. Tym samym nie można uznać wypłaty wynagrodzeń jako wypłaty na konta pracowników. Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej decyzją z 19 stycznia 2017 r., utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej instancji. W uzasadnieniu tej decyzji organ odwoławczy podkreślił, że pracodawca ma obowiązek przekazywania wynagrodzenia pracownika na rachunek bankowy, którego pracownik jest właścicielem lub współwłaścicielem, natomiast w wyjątkowych przypadkach, gdy osoby niepełnosprawne mają trudności w codziennej egzystencji – może to być również rachunek innej osoby (publikacja internetowa z 21 listopada 2012 r.). PFRON wskazał, że I. N. oraz J. J. samodzielnie podpisały umowy o pracę, co dowodzi, że mają zdolność do dokonywania czynności prawnych i jednocześnie nie wskazuje, że mają trudności w codziennej egzystencji, nie dając podstaw do uznania, że jest to przypadek szczególny. Organ odwoławczy podniósł, że art. 26a ust. 1a1 pkt 2 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (akt. tekst. jedn.: Dz.U. z 2021 r., poz. 573; dalej: ustawa o rehabilitacji zawodowej) nie dopuszcza możliwości przyznania dofinansowania w przypadku wypłaty wynagrodzenia na rzecz pracownika niepełnosprawnego za pośrednictwem innego podmiotu niż prowadzący działalność w zakresie doręczania kwot pieniężnych. Pracodawca, chcąc uzyskać dofinansowanie ze środków PFRON, był zobowiązany do wypłaty wynagrodzenia jedynie w takiej formie, na jaką pozwalał przepis prawa. Organ odwoławczy wskazał, że niepodanie podstawy prawnej w sytuacji, gdy istnieje ona w rzeczywistości nie stanowi istotnego naruszenia prawa. Decyzja jest prawidłowa w zakresie rozstrzygnięcia, natomiast w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji Prezes Zarządu PFRON przywołał pełną treść art. 26a ust. 1a1 pkt 2 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej, który określa warunki przyznania dofinansowania. Oddalając skargę na powyższą decyzję WSA w Warszawie stwierdził, że zgodnie z art. 26a ust. 1a1 pkt 2 ustawy o rehabilitacji zawodowej, miesięczne dofinansowanie nie przysługuje jeżeli wynagrodzenie pracownika niepełnosprawnego nie zostało przekazane na jego rachunek bankowy lub rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej albo na adres zamieszkania tego pracownika, za pośrednictwem osób prawnych prowadzących działalność w zakresie doręczania kwot pieniężnych. W treści powołanego przepisu określone zostały warunki wypłaty dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych i wynika z nich, że takie dofinansowanie nie przysługuje, jeżeli pracodawca nie przekazał wynagrodzenia dla pracownika niepełnosprawnego w określony w przepisie sposób. Strona chcąc uzyskać dofinasowanie była zobowiązana do wypłaty wynagrodzenia jedynie w sposób wskazany w treści ww. przepisu. W sprawie Skarżący, co jest niesporne, dwóm pracownikom niepełnosprawnym: J. J. oraz I. N., nie dokonywał wypłat wynagrodzenia w sposób przewidziany w art. 26a ust. 1a1 pkt 2 ustawy o rehabilitacji zawodowej. Należne tym pracownikom wynagrodzenie za miesiące sierpień i wrzesień 2013 r. pracodawca przekazał na inne konto, tj. konto Domu Pomocy Społecznej “(…). WSA podniósł, że skoro w odniesieniu do wskazanych wyżej pracowników niepełnosprawnych, nie spełniono określonych warunków wypłaty wynagrodzenia, nie mają znaczenia argumenty odwołujące się do stopnia niepełnosprawności pracowników i złożenia oświadczenia o przekazywanie wynagrodzenia na konto DPS L.. Zdaniem WSA, przytoczony przepis ustawy o rehabilitacji zawodowej nie przewiduje możliwości wypłaty dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych w takim przypadku, gdyż określa precyzyjnie sposób wypłaty wynagrodzenia (wyrok NSA z 23 maja 2017 r., sygn. akt II GSK 2595/15). Organ był zatem zobowiązany do wydania decyzji nakazującej zwrot dofinansowania. Zdaniem WSA, organ działał na podstawie przepisów prawa i dokonał oceny w oparciu o cały materiał dowodowy zebrany i rozpatrzony w sposób wyczerpujący – art. 7, 77 § 1 i 80 ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1257 – dalej: “k.p.a.”), wyjaśniając zasadnicze powody podjętego rozstrzygnięcia, czym wypełnił kryteria art. 107 § 3 k.p.a. II. Od powyższego wyroku skargę kasacyjną złożyło S (…), wnosząc o uchylenie tego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, a nadto zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego i rozpoznanie skargi kasacyjnej na rozprawie. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono: I. naruszenie przepisów postępowania, które to uchybienia miały istotny wpływ na wynik sprawy: 1) art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a. w zw. z art. 8 § 1 i 2 Kodeksu postępowania administracyjnego w zw. z art. 66 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej, poprzez oddalenie skargi mimo naruszenia przez organy administracji obu instancji wskazanych wyżej przepisów i wynikających z nich zasad prowadzenia postępowania administracyjnego, a mianowicie zasady pogłębiania zaufania obywateli do organów administracji i ich rozstrzygnięć oraz stosowania utrwalonej praktyki rozstrzygania spraw w takim samym stanie faktycznym i prawnym, polegającego na zignorowaniu i odstąpieniu przy rozstrzyganiu niniejszej sprawy od interpretacji PFRON, który w publikacji internetowej z 21 listopada 2012 r. sam uznał konieczność akceptowania w uzasadnionych życiowo sytuacjach pracowników niepełnosprawnych wypłaty ich wynagrodzenia na wskazany przez nich rachunek osoby trzeciej; 2) art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a. w zw. z art. 77 § 1 k.p.a. w zw. z art. 66 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej, poprzez oddalenie skargi mimo naruszenia przez organy administracji obu instancji wskazanego wyżej przepisu poprzez brak poczynienia należytych ustaleń w zakresie istnienia po stronie pracowników niepełnosprawnych trudności w codziennej egzystencji, uzasadniających wskazanie przez pracowników konta domu pomocy społecznej do wypłaty ich wynagrodzenia; 3) art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a.) w zw. z art. 80 k.p.a. w zw. z art. 66 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej, poprzez oddalenie skargi mimo naruszenia przez organy administracji obu instancji wskazanego wyżej przepisu poprzez nieuzasadnioną ocenę, że po stronie pracowników niepełnosprawnych nie występują trudności w codziennej egzystencji z uwagi na okoliczność, że pracownicy ci samodzielnie podpisali umowy o pracę, choć z samego faktu zamieszkiwania w domu pomocy społecznej oraz treści orzeczeń o stopniu niepełnosprawności wynikają wnioski przeciwne; 4) art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a. w zw. z art. 107 § 3 k.p.a. w zw. z art. 66 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej, poprzez oddalenie skargi mimo naruszenia przez organy administracji obu instancji wskazanego wyżej przepisu poprzez brak należytego, jasnego i przekonującego uzasadnienia rozstrzygnięcia, które zamiast na faktach i dowodach co do okoliczności istotnych dla sprawy opiera się na nieuzasadnionych domniemaniach i założeniach; 5) art. 141 § 4 p.p.s.a. poprzez brak należytego uzasadnienia, które nie odnosi się do licznych i różnorodnych zarzutów i argumentów podniesionych przez skarżącą, a skupiając się jedynie na bezspornym fakcie wypłaty wynagrodzenia pracowników na konto DPS, nie wyjaśnia wcale istoty sporu II. naruszenie przepisów prawa materialnego: 1) art. 26a 1a1 pkt 2 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, że przekazanie wynagrodzenia pracowników niepełnosprawnych na wskazane przez nich wyraźnie konto bankowe należące do domu pomocy społecznej, w którym zamieszkują powoduje utratę prawa do otrzymania przez pracodawcę dofinansowania do wynagrodzeń z tytułu pracowników niepełnosprawnych, a w konsekwencji rodzi obowiązek zwrotu uprzednio otrzymanego dofinansowania 2) art. 26a 1a1 pkt 2 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, że warunkiem wypłaty dofinansowania do wynagrodzeń pracownika niepełnosprawnego jest zawsze i bezwzględnie, niezależnie od indywidualnej sytuacji życiowej konkretnego pracownika, przekazanie wynagrodzenia na jego rachunek bankowy, a nie na rachunek podmiotu trzeciego, wskazany przez pracownika, choć wykładnia taka stoi w sprzeczności z konstytucyjną zasadą proporcjonalności, gdyż wypłata wynagrodzenia na konto wskazane przez pracownika w wystarczającym stopniu zapobiega próbom oszustw i nadużyć możliwych przy gotówkowej formie wypłaty wynagrodzenia, który to cel przyświecał wprowadzeniu tego warunku. Argumentację na poparcie powyższych zarzutów skarżący kasacyjnie przedstawił w uzasadnieniu skargi kasacyjnej. III. Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje. Skarga kasacyjna jest zasadna. W pierwszej kolejności zauważyć należy, że skarga kasacyjna została rozpoznana na posiedzeniu niejawnym – na podstawie art. 15zzs4 ust. 3 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 1842; dalej: ustawa COVID-19). NSA w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę podzielił stanowisko przedstawione w uzasadnieniu uchwał składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z 30 listopada 2020 r., sygn. II OPS 6/19 i II OPS 1/20, zgodnie z którym powyższy przepis należy traktować jako “szczególny” w rozumieniu art. 10 i art. 90 § 1 p.p.s.a. Podkreślić przy tym należy, że prawo do publicznej rozprawy nie ma charakteru absolutnego i może podlegać ograniczeniu, w tym także ze względu na treść art. 31 ust. 3 Konstytucji, w którym jest mowa o ograniczeniach w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw, gdy jest to unormowane w ustawie oraz tylko wtedy, gdy jest to konieczne w demokratycznym państwie m. in. dla ochrony zdrowia. Nie ulega wątpliwości, że celem stosowania reguł i ograniczeń przewidzianych przepisami ustawy COVID-19 jest m. in. ochrona życia i zdrowia ludzkiego, poprzez zapobieganie, przeciwdziałanie i zwalczania COVID-19, przy czym na obecnym stanie tej pandemii, także warunki sprawowania wymiaru sprawiedliwości muszą być dostosowane do tych podstawowych wymagań. Zgodnie z art. 183 § 1 p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, biorąc pod rozwagę z urzędu jedynie nieważność postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym. W rozpoznawanej sprawie nie wystąpiła żadna z określonych w art. 183 § 2 p.p.s.a. przesłanek nieważności postępowania, jak też nie zostały spełnione warunki, wymagające uchylenia wydanego w sprawie orzeczenia oraz odrzucenia skargi lub umorzenia postępowania (art. 189 p.p.s.a.). Z tego względu Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznał niniejszą sprawę w granicach skargi kasacyjnej. Charakter zarzutów skargi kasacyjnej uzasadnia ich łączne rozpoznanie. Naczelny Sąd Administracyjny stwierdza, że istota sporu w rozpoznawanej sprawie została przez sąd pierwszej instancji sprowadzona do zagadnienia niespełnienia przez stowarzyszenie “(…)warunków wypłaty wynagrodzenia, które ustawodawca określił w art. 26a ust. 1a1 pkt 2 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej. Zgodnie z tym przepisem, dofinansowanie (miesięczne) do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego ze środków PFRON nie przysługuje, jeżeli wynagrodzenie tego pracownika nie zostało przekazane na jego rachunek bankowy lub rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej albo na jego adres zamieszkania, za pośrednictwem osób prawnych prowadzących działalność w zakresie doręczania kwot pieniężnych. WSA uznał, że skoro warunków tych nie spełniono, nie mają znaczenia podnoszone w skardze argumenty, a mianowicie, że “pracownicy złożyli oświadczenia o przekazywanie im wynagrodzenia na konto DPS L.” oraz, że miało to związek ze stopniem ich niepełnosprawności. Mając na uwadze przesłanki określone w art. 26a ust. 1a1 pkt 2 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej, sąd pierwszej instancji stwierdził, że “przytoczony przepis ustawy o rehabilitacji zawodowej nie przewiduje możliwości wypłaty dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych w takim przypadku, gdyż określa precyzyjnie sposób wypłaty wynagrodzenia”, a wobec tego organ był “zobowiązany do wydania decyzji nakazującej zwrot dofinansowania”. Jak wynika z uzasadnienia zaskarżonego wyroku, sąd pierwszej instancji w całości powtórzył argumentację organów, uzupełniając ją o wyrywkowe tezy Naczelnego Sądu Administracyjnego, zawarte w wyroku z 23 maja 2017 r., sygn. akt II GSK 2595/15, uznając, że znajdują one zastosowanie w niniejszej sprawie. Powyższy pogląd WSA nie jest jednak trafny, albowiem zarówno organy administracji pominęły ocenę istotnych okoliczności w sprawie, czego nie mógł WSA bezkrytycznie zaakceptować, jak i wskazany wyrok NSA zapadł w odmiennych okolicznościach sprawy. W szczególności w orzeczeniu tym NSA nie zajmował się problematyką stosowania prawa materialnego w aspekcie istotnym z punktu widzenia niniejszej sprawy, albowiem w stanie faktycznym sprawy II GSK 2595/15, wynagrodzenia pracowników niepełnosprawnych wypłacane były w formie gotówkowej. Podkreślić należy, że sąd pierwszej instancji, zaakceptował pogląd organów administracji publicznej w zakresie nieistotności w rozpoznawanej sprawie okoliczności dotyczących wpłacania na rachunek bankowy Domu Pomocy Społecznej “L.” w Warszawie należności z tytułu wynagrodzenia za pracę konkretnych osób niepełnosprawnych, które wskazały taki sposób przekazywania ich wynagrodzenia. Wbrew twierdzeniu WSA, jest jednak oczywiste, że okoliczności te mogą mieć znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, na co trafnie wskazano w uzasadnieniu skargi kasacyjnej. Sąd pierwszej instancji nie dostrzegł, że domy pomocy społecznej są – ustawowo określonymi – jednostkami organizacyjnymi pomocy społecznej, o szczególnych zadaniach. Do nich należy zapewnianie ich mieszkańcom całodobowej opieki oraz zaspokajanie ich niezbędnych potrzeb bytowych, opiekuńczych i wspomagających (art. 54 ust. 1 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej; tekst. jedn.: Dz.U. z 2021 r., poz. 2268). Już tylko z tego względu pobyt w Domu Pomocy Społecznej “L (…)osób wskazanych w kwestionowanej decyzji Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, winien być wzięty pod uwagę przez organy, jako okoliczność wymagająca wyjaśnienia z punktu widzenia przesłanek określonych w art. 26a ust. 1a1 pkt 2 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej. W przepisie tym dopuszczono możliwość przekazywania wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego na adres zamieszkania tego pracownika, za pośrednictwem osób prawnych prowadzących działalność w zakresie doręczania kwot pieniężnych. W świetle tego przepisu koniecznym jest dokonanie interpretacji pojęcia “adres zamieszkania pracownika” i każdorazowe odniesienie jego normatywnego znaczenia do okoliczności sprawy. Obowiązek ten wynika z niedookreślonego charakteru tego pojęcia, które – na gruncie przepisów cyt. ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych – służy opisaniu związku danej osoby z określonym miejscem. W zależności więc od okoliczności sprawy organ stosujący prawo może ustalić istnienie takiego związku w oparciu o dodatkowe kryteria, uznając na przykład, że decydującym jest miejsce zamieszkania w rozumieniu art. 25 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz.U. z 2020 r., poz. 1740), bądź miejsce zwykłego lub tymczasowego pobytu. Nie bez znaczenia jest także sytuacja osobista osób przebywających w domu pomocy społecznej, która może stanowić przeszkodę w realizowaniu każdej z przewidzianych w art. 26a ust. 1a1 pkt 2 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej form przekazywania wynagrodzenia (np. z powodu nieposiadania rachunku bankowego i braku zgody na jego założenie), co – wobec utrudnionych warunków zatrudniania takich osób – w konsekwencji prowadziłoby do wykluczenia ich z rynku pracy, a więc powstania zjawiska całkowicie sprzecznego z aksjologią cyt. ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Odnosząc powyższe uwagi do okoliczności rozpoznawanej sprawy wskazać trzeba, że trudną sytuację osobistą osób, których wynagrodzenia były – w ocenie organów – przekazywane z naruszeniem art. 26a ust. 1a1 pkt 2 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej (J.J. i I. N.), uprawdopodabnia argumentacja przedstawiona przez stronę skarżącą kasacyjnie, odwołująca się do informacji z DSP L. z 8 marca 2017 r., dotycząca konieczności stałego monitorowania, edukowania, wspierania a w razie konieczności korygowania zachowań wymienionych osób (s. 18 skargi kasacyjnej). Podkreślić trzeba, że skoro osoby przebywające w domach pomocy społecznej wymagają całodobowej opieki, nie mogąc samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, którym nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych, to niewątpliwie ich sytuacja osobista może wymagać podjęcia działań zabezpieczających także w zakresie przekazywania świadczeń z tytułu umowy o pracę, co może być realizowane w różnych formach – adekwatnie ich potrzeb i możliwości domu pomocy społecznej oraz pracodawcy. Nieusprawiedliwiony natomiast okazał się zarzut naruszenia art. 141 § 4 p.p.s.a., który autor skargi kasacyjnej upatruje w braku należytego uzasadnienia wyroku, który “nie odnosi się do licznych i różnorodnych zarzutów i argumentów podniesionych przez skarżącą”. Przypomnieć trzeba, że naruszenie art. 141 § 4 p.p.s.a. może być – co do zasady – przedmiotem skutecznego zarzutu w dwóch przypadkach: gdy uzasadnienie wyroku nie zawiera wszystkich elementów, wymienionych w tym przepisie, a nadto, gdy w ramach przedstawienia stanu sprawy, wojewódzki sąd administracyjny nie wskaże jaki stan faktyczny przyjął za podstawę orzekania i na jakich podstawach (zob. uchwała NSA z 15 lutego 2010 r., sygn. akt II FPS 8/09). Naczelny Sąd Administracyjny stwierdza, że uzasadnienie zaskarżonego wyroku zawiera wszystkie niezbędne elementy konstrukcyjne określone w art. 141 § 4 p.p.s.a., umożliwiając stronom i NSA kontrolę zaskarżonego rozstrzygnięcia. Sąd pierwszej instancji wyjaśnił, że podstawą oddalenia skargi był art. 151 p.p.s.a., wskazując przy tym z jakiego powodu nie podzielił zarzutów skargi, w tym dlaczego prawidłowe było – w ocenie WSA – stanowisko organu co do nieistotności podnoszonych w skardze argumentów (złożenia oświadczenia dot. przekazywania wynagrodzenia na konto DPS L.” oraz stopnia niepełnosprawności pracowników). Jest więc oczywiste, że w tym zakresie ocena rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji była możliwa, co prowadzi do wniosku o niezasadności zarzutu naruszenia art. 141 § 4 p.p.s.a. Z tych wszystkich względów Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że zarzuty skargi kasacyjnej wskazane w punktach I. 1-4 oraz II. 1-2 petitum skargi kasacyjnej są uzasadnione a wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie nie odpowiada prawu i podlega uchyleniu. Naczelny Sąd Administracyjny uznał ponadto, że wobec wyjaśnienia istoty sprawy możliwe jest rozpoznanie skargi. Z tego względu, na podstawie art. 188 p.p.s.a. oraz art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c w zw. z art. 135 p.p.s.a., NSA rozpoznał skargę i uchylił zaskarżoną decyzję oraz decyzję Prezesa Zarządu Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych z 3 lutego 2016 r., znak WDR.411.4226.2016. Rozpoznając ponownie sprawę organ uwzględni przedstawioną wyżej ocenę prawną, a ponadto poczyni stosowne ustalenia faktyczne w zakresie niezbędnym do stwierdzenia, czy wystąpiła negatywna przesłanka z art. 26a ust. 1a1 pkt 2 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej, wskutek czego stronie skarżącej nie przysługuje miesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Orzeczenie o kosztach postępowania uzasadnia art. 200, art. 203 pkt 1 i art. 205 § 2 p.p.s.a. w związku z § 14 ust. 1 pkt 1 lit. a i pkt 2 lit. b rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2018 r., poz. 265). |
|