Szanowni Państwo – informujemy, że Pracodawca złożył do TK Skargę Konstytucyjną dot. sankcji w zakresie ZFRON. Sankcja za korzystanie ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych niezgodnie z przeznaczeniem –  SK 9/24

Podmiot inicjujący postępowanie: Sp. z o. o.

Skarga konstytucyjna o zbadanie zgodności art. 33 ust. 4a pkt 1 i 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2021 r. poz. 573 ze zm.) z art. 2 w związku z art. 32 ust. 1 i art. 64 ust. 2 i 3 Konstytucji RP.

Art. 33 ust. 4a pkt 1 i 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 573 z poźn. zm.) (dalej jako u.r.z.s. lub jako ustawa o rehabilitacji) są niezgodne z art. 2 w zw. z art. 32 ust. 1 i art. 64 ust. 2 i 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, przy czym z:

1) art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej przez to, że naruszają zasadę demokratycznego państwa prawnego z której wywodzi się:
zasada ochrony zaufania obywatela do państwa, która zapewnia jednostce możliwość działania przy pełnej znajomości przesłanek
działania organów państwowych i konsekwencji prawnych, jakie te działania mogą pociągnąć, gdy tymczasem przepisy 1. art. 33 ust. 4a pkt 1 i 2 ustawy o rehabilitacji poddają jednostkę karze za działanie, którego znamiona nie zostały określone precyzyjnie, a sama kara została ustalona w sposób mechaniczny, niezależnie od okoliczności, w których działanie nastąpiło, i niezależnie od stopnia zawinienia jednostki, a przy tym ograniczenie praw jednostki nie pozostaje we właściwym stosunku do zakładanego przez ustawodawcę celu (przepis ten w sprawie której skarga dotyczy umożliwił organowi administracji publicznej nałożenie na Skarżącą sankcji w wysokości złotych, pomimo, że spółka
dysponowała kwotą złote – sankcja nałożona po ujawnieniu przeksięgowań wynosiła wielokrotnie więcej niż wskazana w przepisach wartość 30% sankcji),

a) zasadę określoności prawa, według której przepisy prawne muszą być formułowane w sposób na tyle jasny, aby adresat mógł bez trudności określić prawne konsekwencje swego postępowania; dodany na mocy ustawy zmieniającej z 20 grudnia 2002r. do art. 33 ust 4a pkt 1 i 2 ustawy o rehabilitacji, nie określa znamion działania objętego sankcją odpowiednio precyzyjnie, prowadzi to do błędnych wykładni tego przepisu polegające na nakładaniu sankcji z tego przepisu przez odpowiednio wyznaczone do tego organy, bez odpowiedniego ustalenia czy środki z zakładowego funduszu były przeznaczone na wskazane w art. 33 ust. 4 ustawy o rehabilitacji cele (organy obu instancji i sądy administracyjne uznały, że kwota 30% wartości środków ZFRON nie jest limitem sankcji, a górna granica nie została określona, przy czym z punktu widzenia obowiązującego przepisu dla nakładania sankcji nie ma znaczenia faktyczne przeznaczenie środków na cele rehabilitacji i tylko czasowe połączenie ich z innym majątkiem spółki skutkuje
obowiązkiem wpłaty 30% kary);

b) zasadę proporcjonalności, gdyż zaskarżone przepisy mogą prowadzić do nadużyć w stosowaniu środków prowadzących do założonego przez prawodawcę celu (cel odstraszający – jak przyznał to już Trybunał Konstytucyjny w sprawie K 13/05, zakończonej wyrokiem z dnia 21 marca 2006 r.- jest realizowany poprzez zagrożenie 30% sankcyjną karą – nie powinna być ona podwyższana bez limitów i bez możliwości kontroli organów administracji przez sąd – co wynika z analizy orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego); sankcja nałożona przez
organ administracji publicznej na Skarżącą na podstawie zaskarżonych przepisów jest nieproporcjonalna do naruszenia
prawa, którego sankcja dotyczy – zwielokrotnienie sankcji Uej kilkukrotne nałożenie za jeden czyn) prowadzi do niewspółmiernego
względem naruszenia ukarania Skarżącej (pomimo, że wszystkie środki w kwocie złotych zostały wydane na cele ZFRON, to skarżąca musiała dopłacić jeszcze kwotę złotych za przeksięgowanie części z owych środków na inny rachunek bankowy),

c) zasadę ne bis in idem stwarzając sytuacje, w których podmiot może zostać wielokrotnie ukarany za ten sam czyn, co miało miejsce w przedmiotowym przypadku w stosunku do Skarżącej (przedmiotem wystąpienia przed Naczelnym Sądem Administracyjnym była przykładowa sytuacja, w której kierowca przekracza prędkość w trakcie mierzenia jej przez policję i fakt nakładania w takiej sytuacji jednej sankcji – w sytuacji art. 33 ust 4a pkt 1 i 2 ustawy o rehabilitacji sąd uznał, że każde przeksięgowanie tych samych środków ZFRON w ciągu nawet jednego dnia powoduje automatyczne kilkukrotne nałożenie sankcji 30%, czyli dziesięciokrotne przeniesienie środków z rachunku ZFRON na rachunek bieżący w dniu 06.2022 spowoduje nałożenie sankcji w kwocie 300%, co jest oczywistym naruszeniem zarówno zasady proporcjonalności jak i zasady ne bis in idem – sąd pomija całkowicie, że na rachunku ZFRON mogą znajdować się różne
środki a ich przeksięgowanie nie powoduje zwiększenia ich ilości),

d) zasadę poprawnej legislacji, która nakazuje, aby przepisy prawa były formułowane w sposób precyzyjny i jasny oraz poprawny pod względem językowym; związana z jasną precyzja przepisu winna przejawiać się w konkretności nakładanych obowiązków i przyznawanych praw, tak by ich treść była oczywista i pozwalała na ich wyegzekwowanie; tymczasem zaskarżony przepis jest niejasny i w drodze jego nieuprawnionej, a rozszerzającej wykładni, która nie wynika wprost z jego treści, prowadzi do nakładania na podmioty prawa kary w wysokości niezgodnej z zasadami demokratycznego państwa prawa, albowiem w demokratycznym państwie prawa nie jest możliwe by jeden podmiot płacił kilka razy za ten sam czyn (zamienne i dowolne używanie nieprecyzyjnie zdefiniowanych pojęć przeznaczenie i wydatkowanie jak i statusu środków ZFRON w kontekście środków na rachunkach bankowych było przedmiotem szerokiej polemiki w toku postępowań będących przedmiotem zakończonych już postępowań – skargi załączone są do niniejszego pisma),

2) art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, statuującym zasadę równości wobec prawa, przez to, że Skarżąca została niesprawiedliwie i nierówno potraktowana względem podmiotów, które środki z funduszu wypłaciły i nie zwróciły na niego pieniędzy w
przewidzianym ustawą terminie (względnie nie zwróciły ich w tzw. „międzyczasie”), lub środki te przeznaczyły w niezgodny z przewidywaniami ustawy sposób w całości; takie podmioty są zobowiązane zwrócić 100% wypłaconych pieniędzy plus 30% od tej kwoty;
tymczasem u Skarżącej kwota która przez Prezesa PFRON została uznana za nieprawidłowo przeznaczoną została określona na zł, którą to kwotą Skarżąca nigdy nie dysponowała, a taka fikcja wynikała z zsumowania kilkukrotnego przeksięgowania tych samych środków na
rachunku (każde przeksięgowanie niezależnie od czasu trwania i niezależnie od faktu dokonania zwrotu środków ZFRON),

3) art. 64 ust. 2 i 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej gwarantującym każdemu równą ochronę prawa własności, która to własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa własności, przez to, że art. 33 ust. 4a pkt 1 i 2 ustawy o rehabilitacji w obecnym brzmieniu może prowadzić i prowadzi, co widać na przykładzie Skarżącej, do interpretacji, która karze w sposób bardziej dotkliwy, podmioty które przeksięgowały środki z funduszu rehabilitacji, ale w całości przeznaczyły je zgodnie z przewidywaniami ustawy niż podmioty które te środki przeznaczyły w sposób naruszający postanowienia ustawy; taka interpretacja art. 33 ust. 4a pkt 1 i 2 u.r.z.s. prowadzić może do de facto wywłaszczenia lub znacznego ograniczenia własności podmiotów
prawa – Skarżąca uzyskała przecież środków ZFRON złotych wszystkie przeznaczyła na cele rehabilitacji zatrudnianych przez siebie osób niepełnosprawnych, a z powodów formalnych zobowiązana jest do zapłaty kwoty złotych (co więcej sąd uważa, że kwota ta w żadnym razie nie może być ograniczona i tak np. przeksięgowanie 100 krotne środków ZFRON przed ich przeznaczeniem na cele ZFRON powoduje naliczenie sumarycznej sankcji w kwocie 3000% pomimo, że cele rehabilitacji były zrealizowane)

Ewentualnie, w oparciu o powyższe zarzuty, na wypadek uznania przez Trybunał Konstytucyjny, że art. 33 ust. 4a pkt 1 i 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, są same w sobie zgodne z Konstytucją, co do zasady tj. stosownie do interpretacji w sprawie przed Trybunałem Konstytucyjnym, sygn. akt K 13/05, zakończonej
wyrokiem z dnia 21 marca 2006 r. niniejszym wnoszę o:
11. stwierdzenie, że art. 33 ust. 4a pkt 1 i 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 573 z poźn. zm.) (dalej jako u.r.z.s. lub jako ustawa o rehabilitacji) są niezgodne z art. 2 w zw. z art. 32ust. 1 i art. 64 ust. 2 i 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w zakresie, w
jakim:

1) kwestionowane przepisy dają możliwość wielokrotnego nałożenia sankcji pomimo potwierdzenia, że wszelkie środki ZFRON zostały przeznaczone zgodnie z regulaminem na cele rehabilitacji, za tę samą czynność, za sam fakt przeniesienia tych środków na inny rachunek bankowy tej samej osoby prawnej (naruszenie ww. art. 2 Konstytucji zasady demokratycznego państwa prawa, zasady ne bis in idem), jak i
2) kwestionowane przepisy dają możliwość nałożenia takiej sankcji pomimo faktycznego wydatkowania wszystkich tych środków na cele funduszu, co jest sprzeczne z głównymi tezami orzeczenia w sprawie K 13/05 i znaczeniem pojęcia przeznaczenia środków, które ma charakter definitywny a nie przejściowy (naruszenie ww. art. 2 Konstytucji – zasady demokratycznego państwa prawa – zasada poprawnej legislacji) a także
3) kwestionowane przepisy dają możliwość stosowania ich jej bez jakiegokolwiek limitu, niezależnie od ilości środków ZFRON, które zostały
zgromadzone na koncie ZFRON – możliwość nałożenia sankcji wyższej niż 30% wszystkich środków ZFRON zgromadzonych przez podmiot
prowadzący fundusz środków ZFRON (naruszenie ww. art. 2 Konstytucji – zasady demokratycznego państwa prawa, zasady proporcjonalności).

Dokumenty w sprawie (IPO)

O dalszych losach Skargi będziemy informowali Państwa na bieżąco.

Zespół Sieradzka-PEFRON